برای آغاز توسعه «اقتصاد دیجیتال» نمی‌توان یک زمان یا نقطه مشخصی را درنظر گرفت. این حوزه طی یک فرایند تکاملی در زمینه اقتصاد شکل گرفته است و این فرایند همچنان ادامه دارد. با این حال، آنطور که گفته می‌شود این اصطلاح نخستین‌بار از سوی یک پژوهشگر ژاپنی که در حوزه اقتصاد فعال بود، در سال۱۹۹۰ استفاده شد. در ایران هم، کارشناسان نقطه شروع مشخصی را برای این شکل از اقتصاد مطرح نمی‌کنند، اما آنچه مشخص است آن که از اواخر دهه۷۰ شمسی و اوایل دهه۸۰ به‌تدریج شاهد شکل‌گیری این نوع از اقتصاد بوده‌ایم. درحالی‌که اکنون گفته می‌شود که آینده اقتصاد دنیا را اقتصاد دیجیتال رقم خواهد زد. به‌گفته مسئولان، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی در کشور ما حدود ۵درصد است و البته وعده تحقق سهم ۱۰درصدی در ۱۴۰۴ مطرح شده است.
دانلود فایل PDF و مشاهده عناوین ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” شماره ۱۵، آذر ماه۱۴۰۰
آخرین فعالیت‌ها
براساس آخرین گزارش عملکردی که منتشر شده، ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از ۱۶طرح فناورانه در حوزه‌های تخصصی مانند حوزه فناوری اطلاعات و امنیت شبکه ملی اطلاعات، بلاکچین و کوانتوم حمایت کرده است. همچنین حمایت از شتاب‌دهنده‌های تخصصی در حوزه‌های سخت‌افزاری و میکروالکترونیک سلامت دیجیتال فناوری اطلاعات و بلاکچین اینترنت اشیا، حمایت از ۳بوت کمپ تخصصی در حوزه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، طرحی در حوزه بلاکچین که درواقع پیام‌رسان مالی بین‌المللی با معماری زنجیره بلوک (سوییفت بلاکچین) بوده است و تشکیل کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال از دیگر فعالیت‌های این ستاد به شمار می‌آید.
تغییر فرهنگ دیجیتال
حسین ملازاده، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به این پرسش که آیا پیش‌بینی‌ها از سهم ۱۰درصدی اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی۱۴۰۴ قابل تحقق است، می‌گوید: «حتی بیش از این هم می‌تواند محقق شود؛ به شرطی که از جانب بخش‌های مختلف دولت شاهد تغییر فرهنگ دیجیتال باشیم.»
ملازاده معتقد است مهم‌ترین موضوع این است که هم از طرف مردم و هم از طرف مسئولان به «فرهنگ» دیجیتال در کشور توجه شود؛ چراکه این موضوع بر سرعت توسعه اقتصاد دیجیتال تأثیر می‌گذارد. او همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که موانع توسعه اقتصاد دیجیتال باید پذیرفته شود و سپس برای رفع آنها اقدام شود تا بتوانیم شاهد توسعه پرشتاب در این حوزه باشیم.
ملازاده با اشاره به اینکه حرکت کشور به این سمت آغاز شده است، می‌گوید: «این ستاد در سال‌های اخیر تلاش کرده که فرهنگ دیجیتال را گسترش دهد.»
جهت مشاهده و دانلود ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” اینجا کلیک نمایید.
حرکت‌های اولیه از ۲۰سال پیش
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال محور اصلی مباحث اقتصاد دیجیتال را مربوط به فناوری اطلاعات می‌داند و می‌گوید: «اگر این موضوع را مبنا قرار دهیم، از اواخر دهه۷۰ و اوایل دهه۸۰ شاهد شکل‌گیری آن در وزارت ارتباطات بوده‌ایم. موضوع دولت الکترونیک هم زاییده این تفکر بود که کشور باید به سمت خدمات الکترونیک حرکت کند.» با این حال، ملازاده می‌گوید: «همانطور که شاهدیم این حوزه طی سال‌های اخیر توجهات بیشتری را به‌خود جلب کرده است. اگرچه مباحث این حوزه از سال‌های دورتر مطرح می‌شده، اما در عمل از حدود سال۹۵ بیشتر در گفتار و نوشتار فعالان این اکوسیستم به‌کار رفته است.»
تغییرات دشوار
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال با اشاره به اینکه چنین تغییری دشواری‌های خاص خود را دارد بر این نکته تأکید می‌کند که «اقتصاد دیجیتال مبتنی بر اقتصاد پلتفرمی است و بعضی از فناوری‌ها نقش عمده‌ای را در آن بازی می‌کنند. به‌عنوان مثال، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، محاسبات ابری و سیستم‌های تحلیلگر داده‌های بزرگ ازجمله این فناوری‌هاست.» درنهایت ملازاده می‌گوید: «یکی از نکات بسیار مهم در توسعه اقتصاد دیجیتال این است که اکوسیستم اقتصاد دیجیتال کشور باید بیش از این، فناوری‌محور باشد؛ چراکه در بلندمدت پلتفرم‌هایی می‌توانند دوام بیاورند که از مزیت فناورانه بهره ببرند.»
