قابلیت های کاربردی بلاکچین؛ قراردادهای هوشمند چیست؟

حسین عسکری

قراردادهای هوشمند که به صورت کد روی یک بلاک چین تعبیه شده‌اند، پروتکل‌های تراکنش دیجیتالی هستند که در صورت رعایت قوانین از پیش تعریف‌شده، قراردادها را تأیید، کنترل و اجرا می‌کنند. برخلاف قراردادهای سنتی (فیزیکی)، این قراردادها بین طرفین ناشناس اتفاق می‌افتد و به طور خودکار و بدون دخالت شخص ثالث اجرا می‌شوند.

قراردادهای هوشمند سه جزء اصلی دارند: امضاکنندگان (طرفین)، موضوع قرارداد و شرایط قرارداد. طرفین درگیر باید شرایط قرارداد (مجموعه ای از قوانین و مجازات ها) را برای یک معامله موفق رعایت کنند. علاوه بر رفع نیاز به واسطه، اجرای توافقات، قراردادهای هوشمند بسیار مقرون به صرفه و ایمن هستند.

به غیر از این، شبکه بلاک چین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، تضمین می کند که تراکنش ها شفاف، قابل ردیابی و برگشت ناپذیر باقی می مانند.

•   جهت دانلود فایل Pdf و مشاهده عناوین ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” شماره ۲۱، خردادماه۱۴۰۱ اینجا کیلک نمایید.

تعاریف کلیدی

تعریف قراردادهای هوشمند به پروتکل‌های تراکنش دیجیتالی اشاره دارد که از بلاک چین برای اجرای خودکار توافق استفاده می‌کنند و در عین حال هیچ شخص ثالثی در این قرارداد حضور ندارد.

 شرایط قرارداد در کدهای کامپیوتری نوشته شده است که شامل قوانین و مجازات هایی است که طرفین قبل از وارد کردن آن باید با آنها موافقت کنند.

تراکنش ها از این طریق، تغییرناپذیر و شفاف هستند و طرف های درگیر را قادر می سازند تا در صورت نیاز و در صورت نیاز، داده ها را حسابرسی و اعتبار سنجی کنند.

سه دسته از این قراردادها وجود دارد: قراردادهای حقوقی هوشمند، سازمان های مستقل غیرمتمرکز، و قراردادهای منطقی کاربردی.

چون قراردادهای هوشمند برگشت ناپذیر هستند، توسعه‌دهندگان می‌توانند در صورت لزوم، راه‌های غیرمستقیم را برای به‌روزرسانی کدها یا بندهای شرایط توافق اتخاذ کنند.

جهت مشاهده ودانلود فایل pdf ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” اینجا کلیک نمایید.

تاریخچه قراردادهای هوشمند

یک قرارداد سنتی (فیزیکی) شامل دو یا چند طرف مانند افراد، نهادها و دولت ها می شود. آنها با شرایط و ضوابط قرارداد برای انجام معاملات از طریق شخص ثالث موافقت می کنند.

 این شخص ثالث می تواند یک وکیل، یک سازمان دولتی یا هر نهاد دیگری باشد که برای رسیدگی به مراحل و اجرای قرارداد وجود دارد.

 این امر نه تنها بر هزینه های حسابرسی و اجرایی می افزاید، بلکه خطر زیان ناشی از تقلب را نیز افزایش می دهد.

در سال ۱۹۹۴، دانشمند کامپیوتر و رمزنگار آمریکایی، نیک سابو، اصطلاح “قراردادهای هوشمند” را در حالی که تلاش می کرد شرایط یک قرارداد را با استفاده از پروتکل های تراکنش کامپیوتری و یک دفتر کل توزیع شده اجرا کند، ابداع کرد.

قراردادهای هوشمند یا خوداجرا، برنامه‌های رایانه‌ای هستند که بر روی یک بلاک چین ایجاد می‌شوند و زمانی که طرفین مجموعه‌ای از شرایط از پیش تعیین‌شده را برآورده می‌کنند، تراکنش‌ها را تسهیل می‌کنند.

 همچنین نیازی نیست که طرفین برای تایید و اجرای قرارداد به واسطه متکی باشند.

 روند اجرای قرارداد های هوشمند:

دو طرف (خریدار و فروشنده) علاقه مند به خرید و فروش یک دارایی هستند.

این دو طرف یک قرارداد هوشمند، یک قرارداد کاملا دیجیتالی و خوداجرا، با شرایط یا بندهای آن به صورت کدهایی در یک شبکه بلاک چین غیرمتمرکز، منعقد می‌کنند.

این کدها شرایط قرارداد را مشخص می کنند که هر دو طرف باید با آن موافقت کنند تا قرارداد به طور خودکار اجرا شود. معامله زمانی اتفاق می افتد که طرفین این شرایط و قوانین را رعایت کنند.

پلت فرم قراردادهای هوشمند شفافیت کامل و امنیت بالا را ارائه می دهد. همچنین، دستکاری داده ها را محدود می کند و به دو طرف اجازه می دهد تا تراکنش را ردیابی کنند. با این حال، هویت طرف‌های درگیر محرمانه است.

مثال:

نمونه های قراردادهای هوشمند در صنایعی مانند حقوق مالکیت، مالکیت معنوی، بانکداری و بیمه، خدمات حقوقی، دولت الکترونیک، تامین مالی جمعی رایج است و…

” اقتصادالکترونیکی“ آخرین و به روزترین محتوی در اقتصاددیجیتال

برای درک بهتر مفهوم، اجازه دهید به مثال های زیر توجه کنیم:

گروهی از سرمایه گذاران پیشنهاد می کنند تا یک ایده پروژه تجاری را از تیم ABC خریداری کنند.

 هر دو قرارداد هوشمندی را معین می‌کنند که شرایط را کدگذاری می‌کند و مجموعه‌ای از قوانین و مجازات‌های پیرامون آن را فهرست می‌کند.

 اگر ایده پروژه بر اساس کدها، معتبر به نظر برسد، بلاک چین پول را به ABC منتقل می کند.

 از سوی دیگر، اگر ایده پروژه طبق شرایط قرارداد، رضایت بخش به نظر نرسد، بلاک چین پول را به سرمایه گذاران باز می گرداند.

 در این مثال، قرارداد اطلاعات تراکنش را ذخیره و اعتبارسنجی می‌کند و تنها در صورتی قرارداد را اجرا می‌کند که رویداد مربوطه آغاز شود.

مثال عملی دیگر زمانی است که خریدار موافقت می کند برای تحویل برخی کالاها در تاریخ مشخصی به فروشنده پول بدهد.

 این قرارداد قوانینی را برای مبلغ پرداختی و تحویل کالا در یک تاریخ خاص مشخص می کند. با این حال، اگر هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، بلاک چین تراکنش را نگه می دارد.

قراردادهای هوشمند در امور مالی

در امور مالی، این قراردادها می توانند به ساده سازی و سرعت بخشیدن به خدمات مالی مختلف کمک کنند. به عنوان مثال، شرکت های بیمه می توانند از آنها برای ایجاد قراردادهای رسمی و تسویه خسارت استفاده کنند.

 به همین ترتیب، بازارهای سهام می تواند قوانین معاملات اوراق بهادار را در این قراردادها برای انتشار اوراق قرضه برای معاملات مطابق مقررات تعریف کند. به همین ترتیب، بانک ها می توانند این قراردادها را برای پردازش وام های سندیکایی مستقر کنند.

آیا قراردادهای هوشمند برگشت پذیر هستند؟

قراردادهای هوشمند یا بلاک چین از این نظر که انطباق بین دو طرف را تضمین می کنند منحصر به فرد هستند. تغییر ناپذیری یکی از قابل توجه ترین ویژگی های یک قرارداد خوداجرا است.

 این بدان معناست که پس از برنامه ریزی روی بلاک چین،

تغییر یا دستکاری کدها، قوانین و حتی تراکنش ها غیرممکن است.

از آنجایی که اینها برنامه های رایانه ای هستند، اجرای خودکار توافق طبق کدها (شرایط قرارداد) و قوانین تعریف شده انجام می شود. با این حال، اگر هنوز نیاز به  به روز رسانی این کدها و شرایط باشد،چند راه غیرمستقیم وجود دارد که ممکن است کمک کند:

یک قرارداد واسطه ایجاد کنید که حاوی جزئیات معامله، مانند آدرس، قرارداد موجود باشد. بنابراین، هر معامله ای که با استفاده از قرارداد واسطه انجام شود به قرارداد فعال هدایت می شود.

یک نسخه جدید قرارداد را برنامه ریزی کنید و تمام کدها، شرایط و داده های تراکنش قرارداد موجود را در آن وارد کنید.

کد منطقی قرارداد موجود را در یک کتابخانه ذخیره کنید و از آن برای یادآوری شرایط، قوانین و داده های تراکنش قرارداد فعال استفاده کنید.

انواع قراردادهای هوشمند

بر اساس کاربرد آنها، سه نوع قرارداد خوداجرایی وجود دارد:

۱- قراردادهای حقوقی هوشمند

این قراردادها از نظر قانونی قابل اجرا هستند و طرفین را ملزم به انجام تعهدات قراردادی خود می کند. عدم انجام این کار ممکن است منجر به اقدامات قانونی شدید علیه آنها شود.

۲- سازمانهای مستقل غیرمتمرکز

اینها جوامع بلاک چینی هستند که به قوانین خاصی که در قراردادهای بلاک چین کدگذاری شده و با مکانیسم های حاکمیتی ترکیب شده اند، ملزم هستند. از این رو، هر اقدامی که توسط اعضای جامعه انجام شود با یک کد اجباری جایگزین می شود.

۳- قراردادهای منطقی کاربردی

این قراردادها حاوی یک کد مبتنی بر برنامه هستند که با سایر قراردادهای بلاک چین همگام باقی می ماند که امکان برقراری ارتباط بین دستگاه های مختلف، مانند ادغام اینترنت اشیاء با فناوری بلاک چین را فراهم می کند.

سوالات متداول

منظور از قراردادهای هوشمند چیست؟

قراردادهای هوشمند یا خوداجرا، نسخه دیجیتالی قراردادهای سنتی (فیزیکی) هستند که در آن دو طرف بدون نیاز به شخص ثالث، توافقی را امضا می کنند. این قراردادها زمانی که طرفین درگیر در یک تراکنش مالی، شرایط و قوانین قرارداد را رعایت کنند، خوداجرایی می شوند.

بلاک چین قرارداد هوشمند چیست؟

بلاک چین قرارداد هوشمند پلتفرمی است که پروتکل های تراکنش دیجیتالی بر روی آن تعبیه شده است. شرایط قرارداد را کدگذاری می کند و مجموعه ای از قوانین از پیش تعیین شده را در مورد قرارداد مشخص می کند. شبکه بلاک چین تراکنش شفاف، ایمن و تغییرناپذیر را حفظ می کند.

آیا قرارداد هوشمند قانونی است؟

از آنجایی که همه توافق‌ها باید کتبی باشند تا از نظر قانونی قابل اجرا در نظر گرفته شوند، قراردادهای هوشمند یا خوداجرا بر اساس قوانین قرارداد در حوزه‌های قضایی مختلف،معتبر خواهند بود.

در قراردادهای حقوقی هوشمند، قرارداد شرایط خود را مشخص می کند و طرفین درگیر موظفند به آنها احترام بگذارند، در غیر این صورت باید آماده رویارویی با مراجع قانونی باشند.

منبع: اقتصادآنلاین