متافای (MetaFi)؛ زیرساختی برای اقتصاد مجازی

امیر حسین نجفی

با ترکیب دیفای (DeFi) و فراداده (Metadata)، دنیای متافای (MetaFi) شکل خواهد گرفت! دنیایی که برای اولین بار در سال ۲۰۲۲ توسط بایننس نام‌گذاری شد. هدف متافای استانداردسازی بلاکچین برای اپلیکیشن‌های Web3.0، بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی و متاورس‌ها است. این پروژه جذاب قصد دارد محیطی غیرمتمرکز و مستقل ایجاد کند که تعامل برنامه‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال را به حداکثر می‌رساند.

متافای (MetaFi) چیست؟

در مقدمه به این نکته اشاره کردیم که متافای فناوری نسبتاً جدیدی است که آینده را هدف می‌گیرد. این پروژه قصد دارد با گردآوری ویژگی‌های مختلف وب ۳.۰ در کنار هم، روشی جدید برای انجام تراکنش‌ها و تعاملات جهان ارائه دهد. همگرایی MetaFi و DeFi امکان ترید در بلاکچین، صرافی‌های آن، بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی و … را ممکن می‌کند.

علاوه بر این، ترکیب فراداده با دیفای به این معنا است که خرید و فروش دارایی‌ها در متاورس، از طریق فناوری بلاکچین انجام می‌شود. تمام مشخصات این تراکنش‌ها و داده‌های (فراداده) مربوط به آن نیز در متادیتا (Metadata) ذخیره می‌شوند تا همه چیز شفاف و روشن باشد.

بیشتربخوانید: هوش مصنوعی مولد آینده اقتصاد دیجیتال را تعیین خواهد کرد

متادیتا یا فراداده چیست؟

برای اینکه بتوانیم به درستی مفهوم متافای را درک کنیم باید با فراداده یا متادیتا (Metadata) را بشناسیم. اگر بخواهیم متادیتا را به زبان ساده تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم متادیتا داده‌ای است که در رابطه با دیگر داده‌ها به ما اطلاعات می‌دهد.

بگذارید با یک مثال این تعریف را شفاف کنیم: وقتی وارد گالری گوشی خود می‌شود تصاویر مختلفی می‌بینید که داده محسوب می‌شوند. متادیتا جزئیات این تصویر را به شما می‌دهد؛ اطلاعاتی مانند مکان، زمان، پیکسل‌ها و … فرا داده محسوب می‌شوند. NFT‌ها نمونه بارز دیگری از متادیتا محسوب می‌شوند؛ NFT شما می‌تواند یک نقاشی باشد اما اطلاعات اصلی آن در متادیتای بلاکچین ذخیره می‌شوند.

دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز چیست؟

مورد دیگری که قبل از بررسی متافای باید به آن پرداخت، دیفای یا همان سیستم مالی غیرمتمرکز است. دیفای به زبان ساده شبکه‌ای برای انجام امور مالی غیرمتمرکز؛ شبکه‌ای که در آن تراکنش‌ها بدون واسطه انجام می‌شوند. در واقع تمام کاربران دیفای می‌توانند بدون واسطه و بدون نیاز به انجام کار اضافی با یکدیگر تعامل داشته باشند. به علاوه DeFi هیچ کدام از مشکلات بانک‌ها را ندارد. در واقع خبری از کارمزدهای عجیب و غریب، صف طولانی، محدودیت در تراکنش‌ها و نقض حریم شخصی شما نیست.

دیفای سرعت بسیار بالایی در انجام امور دارد؛ با این حال این سرعت باعث کاهش امنیت نشده است چرا که امنیت بلاک چین بسیار بالا است. البته این سادگی خطراتی هم با خود به ارمغان می‌آورد! مقررات جهانی در حوزه دیفای کامل نیست و پول‌شویی، قاچاق و دیگر فعالیت‌های مجرمانه به راحتی در این شبکه انجام می‌شوند.

بیشتربخوانید: برچسب سفید برای نئوبانک‌ها: راهکاری سریع برای راه اندازی محصولات بانکی دیجیتال

نقش متاورس در متافای MetaFi

تصور کنید جلسات کاری، گردهمایی‌های اجتماعی، بازی‌ها، کنفرانس جهانی و بسیاری دیگر از فعالیت‌هایی که در دنیای واقعی انجام می‌دهید، در اینترنت انجام شوند. همین چیزی که در این لحظه تصور کردید یعنی متاورس! نسل سوم اینترنت یا وب ۳ (Web 3) فضایی است که افراد می‌توانند در فضای مجازی سه بعدی با یکدیگر تعامل داشته باشند.

به عبارت دیگر، متاورس ترکیبی از دنیای فیزیکی و دنیای دیجیتال است و از طریق رایانه شخص، گوشی‌های هوشمند، کنسول‌های بازی و هدست‌های واقعیت مجازی در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. همه این موارد در اکوسیستمی با پیشرفته‌ترین فناوری‌های امنیتی قرار می‌گیرند تا کاربران در جهان مجازی غرق شوند.

داخل متاورس می‌توانید زمین داشته باشید، آواتار خود را شخصی سازی کنید، NFT بخرید یا به بازی و تفریح‌های دیگر بپردازید. دقیقا در همین فضا است که به دیفای نیاز پیدا می‌کنیم؛ چرا که به ما اجازه می‌دهد داریی‌های خود را بفروشیم یا دارایی‌های دیگران را بخریم و با دیگر کاربران تعامل مالی داشته باشیم. این یعنی تجارت غیرمتمرکز در بستر وب ۳.۰ که همان متافای (MetaFi) نام دارد. به این شکل دارایی‌های شما در متاورس به صورت NFT به نمایش در می‌آیند و معاملات به کمک رمز ارزها انجام می‌شود. اینجا جایی است که متادیتا وارد عمل می‌شود و اطلاعات منحصر به فرد مربوط به دارایی‌های شما (همان NFT) را در بلاکچین ذخیره می‌کند.

نقش دیفای در متاورس

پتانسیل متاورس نامحدود است! تا جایی که تخمین‌های بلومبرگ نشان می‌دهد فرصت‌های سرمایه گذاری در متاورس تا سال ۲۰۲۴ به بیش از ۸۰۰ میلیون دلار خواهد رسید. طبق پیش بینی سیتی گروپ، ارزش پروژه‌های متاورس تا سال ۲۰۳۰ چیزی بین ۸ تا ۱۳ تریلیون دلار خواهد بود. از نظر این گروه، متافای (MetaFi) به همگرایی متادیتا و دیفای ختم نخواهد شد؛ بلکه به بستری تبدیل می‌شود که امور مالی متمرکز (CeFi) و امور مالی سنتی (TradFi) را در خود ترکیب می‌کند.

فرصت‌های سرمایه گذاری در متاورس با کمک DeFi نیز نامحدود است. دیفای می‌تواند تجارت سنتی را در متاورس بازیابی کند تا کاربران بتوانند بدون محودیت زمانی و مکانی به معامله بپردازند. در حال حاضر ارزش بازار دیفای از ۱۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است؛ تا جایی که نزدک شاخصی برای رهگیری ارزش محصولات دیفای به اسم دفیکس (DEFX) ایجاد کرده است.

بیشتربخوانید: بلاک‌چین و هوش مصنوعی مولد: تیم رویایی فناوری

هویت، متافای، متاورس!

یکی از مزایای فناوری بلاک چین این است که کاربران آن می‌توانند بدون ارائه اطلاعات شخصی‌شان از هویت دیجیتالی که دارند استفاده کنند. به علاوه کاربران این توانایی را دارند تا هویت دیجیتال جدیدی برای خود بسازند. البته این میزان از آزادی می‌تواند مانند شمشیری دو لبه عمل کند. این سطح از حریم خصوصی در دستان فرد اشتباه مشکلات جبران ناپذیری ایجاد خواهد کرد.

کاملا مشخص است که با پیشرفت فناوری بلاکچین مقررات مربوط به آن نیز پیشرفت خواهند کرد. با این حال اکثر کشورها نمی‌دانند چطور می‌توانند قوانینی که در دنیای واقعی از شهروندانشان محافظت می‌کنند را در متاورس به کار بگیرند.

متاورس به کاربران اجازه می‌دهد هر آنچه می‌خواهند را بیان کنند و به نمایش بگذارند. کاربران می‌توانند تمام جنبه‌های یک آواتار را در متاورس تنظیم کنند. در واقع کاربران می‌توانند بدون نیاز به استفاده از دارایی‌های دیجیتالشان، آواتار خود را به صورت کامل شخصی سازی کنند. کاربران متاورس می‌توانند هر هویتی که می‌خواهند داشته باشند؛ ویژگی که قدرت و آزادی کاربران را نشان می‌دهد.

کاربردهای متافای (MetaFi)

فکر می‌کنم تا به اینجای مقاله مفهوم متافای (MetaFi) را درک کرده باشید. املاک مجازی، مد، سرگرمی و تبلیغات همگی بخش کوچکی از این فناوری جدید را تشکیل می‌دهند؛ چرا که ایده‌ها در این حوزه پایان ندارند. تا به حال نام OpenSea یا Rarible را شنیده‌اید؟ این دو بازار نمونه بسیار کوچکی از کاربرد MetaFi در دنیای بلاکچین هستند. در واقع می‌توان به کمک این فناوری برای همه صنایع و خدمات بازارهایی جداگانه ایجاد کرد. همین اواخر بود که باشگاه‌های ورزشی به سراغ ضرب توکن‌های هواداری (fan tokens) رفتند تا بتوانند امکاناتی انحصاری در اختیار هودارانشان قرار دهند.

از دیگر موارد استفاده از MetaFi که بسیار جالب به نظر می‌رسد، امکان پس انداز به شکل پس انداز سنتی است. مفهومی که در دنیای دیجیتال به عنوان سپرده گذاری با سود یا فارمینگ شناخته می‌شود. فارمینگ دقیقا مانند سپرده پس اندازی که در بانک‌ها باز می‌کنید عمل می‌کند.

شما می‌توانید به ازای سپرده گذاری ارزهای دیجیتال و NFTهای خود وام یا سود دریافت کنید. برای مثال کاربرانی که NFT دارند می‌توانند آن را به دیگر کاربران اجاره دهند؛ این کار به اجاره کنندگان اجازه می‌دهد بدون نیاز به پرداخت مبالغ بالا، به داده‌های مربوط به NFT دسترسی داشته باشند. به علاوه، اجاره کنندگان می‌توانند با این NFT‌ها بازی کنند.

بیشتربخوانید: ۷ نشانه که مدیران فناوری اطلاعات (CIO) در مسیر تحول دیجیتال نیستند

بازی‌ برای کسب درآمد (P2E) و متافای (MetaFi)

احتمالا با Axie Infinity و The Sandbox آشنا باشید. این بازی‌ها مبتنی بر مدل بازی کن و پول در بیار یا همان Play-to-Earn هستند. دارایی‌های شما در این بازی‌ها بر خلاف بازی‌های سنتی دارای ارزش هستند و می‌توانید آنها را معامله کنید. بازی‌های سبک P2E به بازیکنان خود پاداش می‌دهند؛ زمین مجازی، اسکین‌های مختلف و ارز دیجیتال از پاداش‌هایی هستند که بازیکنان دریافت می‌کنند. همین امکان درآمدزایی باعث افزایش محبوبیت این مدل بازی‌ها بین کاربران شده است.

بازی‌های سبک P2E به عنوان بازی‌های کریپتویی نیز شناخته می‌شوند. البته این عنوان آنچنان هم از واقعیت دور نیست چرا که اکثر بازی‌های این سبک به بازیکنان رمز ارز پاداش می‌دهند. کاربران هم می‌توانند با کمک صرافی‌ها، ارزهای دیجیتالی که در بازی دریافت کرده‌اند را به ارز فیات تبدیل کنند. باید به این نکته دقت کنید که هر بازی با توجه به توکتنومیک خود مسیر متفاوتی پیش می‌گیرد. برخی بازی‌ها توکن‌های بومی خود را دارند و بعضی از توکن‌های موجود استفاده می‌کنند. برخی از بازی‌ها نیز به NFT‌ها برای کنترل سیستم بازی نیاز دارند؛ در حالی که برخی دیگر NFT ندارند.

متافای کجای داستان وارد کار می‌شود؟ جواب ساده است! سیستم مالی درون تمام این بازی‌ها مبتنی بر بلاک چین است و تراکنش‌ها در بلوک‌های آن ذخیره می‌شوند. جزئیات تمام دارایی‌های موجود در بازی نیز در متادیتا ذخیره می‌شود. بنابراین بازی‌های مدل P2E به صورت همزمان از متادیتا و متاورس استفاده می‌کنند.

چالش‌های متافای (MetaFi)

درست است که همین حالا هم در حال استفاده از متافای هستیم اما راه زیادی در پیش داریم. با گسترش استفاده از این فناوری و دیگر شبکه‌های بلاکچین، امنیت و مقیاس پذیری به مشکلات بزرگی تبدیل می‌شوند که باید حل شوند. در نتیجه قبل از به کارگیری MetaFi و Web3 باید مقیاس پذیری و امنیت آن را برای استفاده کاربران از این فناوری‌ها افزایش داد.

بازی‌های دیفای را در نظر بگیرید. این بازی‌ها دائما در حال ظهور و سقوط هستند؛ چرا که هنوز در حال رشد‌اند. این بازی‌ها باید مسیر طولانی طی کنند تا بتوانند به پایداری مورد نیاز برسند. بزرگترین چالش متافای در حال حاضر عدم تعامل پذیری است. برنامه‌های این پلتفرم باید بتوانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند، به آنها نظارت کنند و انها را در شبکه به اشتراک بگذارند. با وجود قابلیت تعامل پذیری، اجرای عملکردهای متعدد راحت‌تر و شفاف‌تر خواهد شد. با اینکه در حال حاضر روی این قابلیت کار می‌شود، مسیر طولانی پیش روی شما است.

بیشتربخوانید: فناوری بانکداری یکپارچه(integrated bank ): آنچه کسب‌وکارها باید بدانند

آینده متافای چه خواهد شد؟

پروژه‌های حال حاضر متافای در مراحل اولیه خود به سر می‌برند؛ در نتیجه باید صبر کرد و دید که این پروژه‌ها تا چه اندازه موفق خواهند بود. نکته دیگری که وجود دارد این است که ، در حالی که وب ۳.۰ با سرعتی باورنکردنی پیش می‌رود، اما پروژه‌های MetaFi در مسیر خود با موانعی مواجه هستند.

بگذارید بهترین شرایط را تصور کنیم! در چنین شرایطی می‌توانیم سناریوی زیر را متصور شویم. شبکه اجتماعی را تصور کنید که در آن شناسه دیجیتال شخصی خود را دارید. وارد این شبکه اجتماعی می‌شوید و با دیگر کاربران از طریق متن، صدا و تصویر ارتباط برقرار می‌کنید. حالا با یکی از این کاربران بر سر خرید یا فروش خدمت یا محصولی به توافق می‌رسید. کیف پول‌های خود را به شبکه متصل می‌کنید و تراکنش را از طریق DeFi تکمیل می‌کنید. حالا با تصور این که متافای به تکامل رسیده باشد، می‌توان هزاران یا حتی میلیون‌ها تراکنش این شکلی را در چند ثانیه ثبت کرد.

جمع‌بندی

همان طور که گفتیم، فناوری بلاک چین و Web 3.0 محدودیتی برای اجرای ایده‌های جدید ندارد. با ترکیب مفاهیم دیفای، متادیتا و متاورس در کنار هم، عدم تمرکز به بالاترین حد خود می‌رسد. اینجاست که متافای وارد بازی می‌شود و اجازه می‌دهد تراکنش‌ها بدون محدودیت زمانی و مکانی انجام شوند. با این همه باید این نکته را به خاطر سپرد که هنوز هم در بحث تعامل پذیری مشکلات جدی وجود دارد.

در واقع هنوز فناوری یکپارچه‌ای برای تعامل پذیری نداریم و توسعه دهندگان باید راه بسیار طولانی برای حل این مشکل طی کنند. نظر شما چیست؟ فکر می‌کنید متافای(MetaFi) می‌تواند می‌تواند به بخشی از آینده دنیای دیجیتال و وب ۳.۰ تبدیل شود یا به دلیل مشکلاتش از دور خارج می‌شود؟

سوالات متداول

متافای چیست؟

متافای یک مفهوم نسبتاً جدید و در عین حال آینده‌نگرانه است که هدف آن گردهم آوردن و ترکیب چندین جنبه وب نسل ۳ است. MetaFi این پتانسیل را دارد که معامله و تجارت را با گنجاندن آنها در متاورس بازسازی کند تا کاربران بتوانند بدون محدودیت جغرافیایی در لحظه تجارت و معامله کنند.

متاورس چیست؟

متاورس یک جهان مجازی است که از فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، بلاک چین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بازسازی سه بعدی و غیره پشتیبانی می‌کند که تجربه‌ای زنده و واقعی را به کاربران ارائه می‌دهد.

منبع: تکراتو

بیشتربخوانید: استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی برای مدیریت دارایی آینده