خیز چین برای ایجاد بازار جهانی دیجیتال در مسیر «کمربند-جاده»

ایران آماده بهره برداری است؟

وحید پورتجریشی

در حالیکه چین و کشورهای «آ سه آن» در حال اتصال بازارهای دیجیتال آنلاین خود به یکدیگر در راستای توسعه طرح کمربند و جاده هستند، به نظر نمی رسد ایران آماده بهره برداری از این فرصت بزرگ باشد.

 با توسعه زیرساخت های فنی نرم افزاری و سخت افزاری روزافزون اقتصاد دیجیتال در منطقه «آ سه آن» طی دوران همه گیری کرونا، اکنون برخی از کشورهای صنعتی این حوزه شامل مالزی، اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و ویتنام به سطح قابل قبولی از پیشرفت های منطقه ای در زمینه این صنعت دست پیدا کرده و با تشکیل بازارهای آنلاین مشترک بزرگ، به دنبال توسعه این بازارها به فراتر از منطقه آ سه آن که شامل محدوده جعرافیایی جنوب شرقی آسیا می شود، حرکت کرده اند.

در همین راستا، برگزاری نشست مشترک اقتصاد دیجیتال چین و مالزی از جمله رخدادهای مهم هفته دوم مهرماه در صنعت این اقتصاد نوپا و البته بسیار مهم بود. در جریان برگزاری این نشست مشترک، معاون وزیر آموزش مالزی طی سخنانی تاکید کرد که توسعه اقتصاد دیجیتال کشورش می تواند در راستای توسعه طرح کمربند و جاده چین و چارچوب توسعه همکاری های دو کشور صورت پذیرد.

احمد مصریزال محمد گفت: این نشست، فرصتی طلایی را برای ما فراهم می کند تا با بازیگران برجسته در زمینه فناوری دیجیتال جهان از چین و مالزی تعامل داشته باشیم. امیدوارم که شرکت کنندگان به ویژه مقامات دولتی بتوانند از این فرصت برای الهام گرفتن از مجمع امروز استفاده کنند.

وی همچنین در ادامه سخنان خود تاکید کرد: این وزارتخانه فعالانه به دنبال همکاری با بازیگران صنعت (اقتصاد دیجیتال) چه در مالزی و چه در خارج از این کشور خواهد بود تا از این طریق، در مسیر مبادلات فناوری پیشرفته برای کمک به تحقق هدف کشورمان قدم بردارد.

تجربه بازار دیجیتال منطقه ای «آ سه آن»

فروشگاه های آنلاین بین المللی و محلی را می توان به عنوان شاخص ترین مصادیق کاربردی اقتصاد دیجیتال در سطح جهان دانست. هرچند، رونق گرفتن صنعت فروشگاه های آنلاین سابقه ای بیش از ۲۰ سال در جهان داشته و تقریبا از سال ۲۰۰۰ به این سو متولد شدند، اما دو نکته مهم طی سال های اخیر به رشد روزافزون این دسته از فروشگاه های کمک کرد: همه گیری کرونا و قرنطینه های سفت و سخت اعمال شده در پس آن از یک سو و همچنین رشد همکاری های منطقه ای و بین المللی میان کشورها و شرکت های تجاری بزرگ در چارچوب معاهدات و سازمان های بین المللی در سوی دیگر.

فروشگاه آنلاین لازادا از جمله فروشگاه های پر رونق و موفق در زمینه فروش آنلاین محصولات و ارسال آنها به سراسر جهان است که با الهام از مدل های بزرگتری همچون آمازون آمریکا و علی بابا چین و البته در سایه سند همکاری های کشورهای منطقه «آ سه آن» پا به عرصه وجود گذاشته و طی دوران همه گیری کرونا نیز موفق به ثبت رکوردهای تجاری قدرتمندی شد.

این فروشگاه در حقیقت با سرمایه گذاری مشترک شرکت های مستقر در فیلیپین، تایلند، اندونزی، مالزی، ویتنام و سنگاپور تاسیس شده و لذا از پشتوانه مالی خوبی برخوردار است.

لازادا محصول توافق سران آ سه آن برای تاسیس یک بازار مشترک آنلاین در منطقه بوده و بر اساس اطلاعات مدرج شده در وب سایت این فروشگاه، مدیران لازادا سعی دارند دایره فعالیت های آن را به فراتر از منطقه آ سه آن توسعه دهند. همچنین باید به یاد داشته باشیم که لازادا، نخستین بازار مشترک در آسیا بر اساس مدل اقتصاد دیجیتال بوده و از این حیث، نوعی انقلاب در زمینه فروشگاه های آنلاین در سطح جهان محسوب می شود.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی سازمان e-Conomy SEA ۲۰۲۱، تجارت الکترونیک به ویژه در بخش های سفر، رسانه، حمل و نقل و مواد غذایی در آسیای جنوب شرقی با افزایش ۴۹ درصدی به رقم ۱۷۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

همچنین گفته می شود در زمان شیوع کرونا طی دو سال گذشته، تنها در دو کشور تایلند و فیلیپین، بیش از ۶۰ میلیون کاربر اینترنتی افزوده شده است.

این تحقیقات همچنین نشان می دهند که دو غول فروشگاهی بزرگ اینترنتی آسیا یعنی علی بابا و لازادا موفق به افزایش ۶۲ درصدی فروش خود شده اند و پیش بینی ها نشان می دهند که میزان فروش اینترنتی تا سال ۲۰۲۵ به بیش ۳۶۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ افزایش خواهد یافت.

اتصال بازارهای دیجیتال چین و منطقه «آ سه آن»

بر اساس گفته های معاون وزیر آموزش مالزی، اکنون دو کشور چین و مالزی قصد دارند در مسیر پروژه بزرگ و بلندپروازانه چین، یعنی کمربند و جاده، زیرساخت های فنی مبتنی بر اقتصاد دیجیتال به یکدیگر متصل شوند. در حقیقت، این ادعا را می توان آغازی بر مرحله بلوغ و شکوفایی طرح کمربند و جاده چین دانست که از شکل مسیرهای ترانزیتی، اکنون به بازارهای دیجیتال متصل به یکدیگر و تشکیل یک شبکه بازار دیجیتال بزرگ از چین تا اروپا، در آینده نه چندان دور تغییر خواهد کرد.

اما از حیث مدل سازی، باید گفت که چنین بازاری تفاوت ماهوی چندانی با بازار منطقه ای لازادا نخواهد داشت و تنها اندازه و محدوده در برگیری آن افزایش خواهد یافت؛ موضوعی که چشم انداز تبیین شده از سوی مدیران لازادا برای اتصال به اروپا را نیز تایید می کند.

لذا با راه اندازی این بازار، کریدورهای ترانزیتی متصل به BRI در قالب زیرساخت فنی و زیربنایی و بازارهای آنلاین مشترک نیز در شکل روبنای این پروژه بزرگ به ایفای نقش خواهند پرداخت.

میزان آمادگی ایران برای اتصال به بازار دیجیتال BRI

این سوال مطرح است که با توجه به امضای سند همکاری های استراتژیک ۲۵ ساله میان ایران و چین و علاقمندی مسئولین کشور به توسعه روابط با شرق، آیا زیرساخت های لازم برای بهره مندی از این بازار بزرگ در کشور موجود است یا خیر؟

در نگاه نخست، پاسخ به این سوال تا حد زیادی ناامید کننده به نظر می رسد. چراکه اساس دستیابی به اقتصاد دیجیتال پویا و بهره مندی از ظرفیت های آن، نیازمند برخورداری از اینترنت پر سرعت ۵G و همچنین ادوات و تجهیزات قدرتمند و به روز مورد استفاده در این نوع اقتصاد مانند کامپیوترها، تبلت ها و … است که در مورد اول، فعلا چشم اندازی برای افزایش سرعت اینترنت در کشور وجود نداشته و در مورد دوم نیز وضعیت وخیم تر بوده و امکان فراهم کردن تجهیزات مورد نیاز مذکور با توجه به قیمت بسیار بالای آنها در بازار امروز، برای هر فرد یا شرکتی امکانپذیر نمی باشد.

از سوی دیگر، باید در نظر داشت که محدوده شمول جغرافیایی طرح BRI، در صورت عملیاتی شدن بازار آنلاین دیجیتال در این مسیر، شامل تمامی پیمان ها و سازمان های مورد علاقه ایران به ویژه «سازمان همکاری شانگهای» و «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» می شود.

اگر فرضیه ما درست بوده و چین به دنبال تبدیل شبکه ترانزیتی BRI به شبکه بازار دیجیتال و آنلاین باشد، آنگاه می توان به وخامت اوضاع پی برد. چراکه آنگاه، سهم ایران و بسیاری از تجار خُرد ایرانی از این پیمان ها و سازمان ها، چیزی جز پرداخت حق عضویت سالانه توسط تهران نخواهد بود.

منبع: بازار