شهریار قلی پور
فروپاشی پلتفرمهایی مانند FTX، سلسیوس، بلاک فای، وویجر دیجیتال و هولدنات شک و تردید عمیقی را در مقابل شرکتهای حضانتی ارز دیجیتال ایجاد کرده است. به ویژه پلتفرمها و صرافیهایی که مستقیماً از خدمات حضانت خود درآمد کسب نمیکنند. شرکتهایی که هنوز پابرجا هستند و همچنان برداشت ارز دیجیتال توسط کاربران را پردازش میکنند، به راهی برای جلب اعتماد مردم و جلوگیری از مهاجرت گسترده کاربران نیاز دارند. مفهوم گواه اثبات ذخایر به عنوان یک ابزار محبوب برای این منظور ظاهر شده است.
اما این مکانیزم واقعاً چگونه کار میکند و آیا میتواند اعتماد مصرفکنندگان به پلتفرمهای حضانتی ارز دیجیتال را به دست بیاورد؟ در این مطلب به بررسی دقیق مفهوم Proof of Reserve میپردازیم.
بیشتربخوانید: فناوری بانکداری یکپارچه(integrated bank ): آنچه کسبوکارها باید بدانند
گواه اثبات ذخایر (Proof Of Reserve) چیست؟
گواهی اثبات ذخایر یا Proof Of Reserves تلاشی برای ایجاد شفافیت عمومی برای ذخایر متمرکز ارزهای دیجیتال از طریق یک روش حسابرسی قابل تأیید اعتبار است. این مکانیزم از رمزنگاری و تأیید مالکیت آدرس کیف پول عمومی و ممیزیهای دورهای (توسط شرکت طرف ثالث) استفاده میکند تا به طور عمومی تأیید کند که یک پلتفرم متمرکز ذخایر کافی برای پشتیبانی از سپردههای کاربران خود دارد. این رویکرد رمزنگاری این امکان را برای کاربران فراهم میکند تا بررسی کنند که موجودی حساب آنها در گواهی لحاظ شده است.
این روش شامل فناوری بلاک چین است، اما همچنان نیازمند اعتماد به شرکتهای حسابرسی شخص سوم و تدابیر حسابداری برای ارزشگذاری داراییهای خارج از زنجیره یا افچین (Offchain) است.
چرا اثبات ذخایر مهم و ضروری است؟
صرافیهایی که سرویس حضانت ارز دیجیتال ارائه میدهند یک نقش مهم در بازار فراهم میکنند. آنها امکان دسترسی برای سرمایه گذاران سازمانی و خردی که قادر به محافظت از داراییهای خود نیستند را فراهم میکنند. هرچند واضح است که گواه اثبات ذخایر (Proof Of Reserves) نمیتواند شفافیتی در حد پلتفرمهای غیرحضانتی و مبتنی بر بلاک چین را ارائه دهد، مدافعان آن استدلال میکنند که شفافیت بیشتر بهتر از هیچی است.
کاربران میتوانند گواهیهای ذخیره را مشاهده کنند تا تأیید کنند که شرکت متولی دارایی کافی برای پشتیبانی از سپردههای کاربران را دارد. مشتریان همچنین میتوانند به راحتی کشف کنند که آیا داراییها مجدداً فرض میشوند، توسط سبدی قوی از داراییها پشتیبانی نمیشوند یا برای سایر فعالیتهای پرریسک که میتوانند در دسترس بودن آنها را به خطر بیندازند، استفاده میشوند.
ممیزیها چگونه انجام میشود؟
در طول حسابرسی، حسابرس شخص ثالث به صورت ناشناس با گرفتن یک اسنپ شات (Snapshot) از موجودی کاربر، مدرکی از ذخیره به دست میآورد. آنها معمولاً با هش کردن موجودی حساب کاربر با شناسه منحصر به فرد آنها محاسبه میشوند. سپس حسابرس آنها را در یک درخت مرکل رمزنگاری که یک ریشه مرکل تولید میکند (یک هش رمزنگاری که به طور منحصر به فرد ترکیبی از تمام موجودیهای کاربر را نشان میدهد) جمع میکند.
درخت مرکل این امکان را فراهم میکند که صحت همه موجودیها را تنها با بررسی متقابل چند موجودی ناشناس و چند موجودی تأیید شده، تأیید کنید. به عنوان مثال، هر کاربر میتواند بررسی کند که آیا موجودی حساب واقعی او در درخت مرکل گنجانده شده است یا خیر. آنها باید موجودی حساب و شناسه منحصر به فرد خود را هش کنند و آن را در درخت مرکل جستجو کنند.
سپس یک سری از این تأییدیهها را میتوان برای اثبات صحت کل درخت، بدون بررسی هر یک از آنها استفاده کرد.
گام نهایی دریافت امضای دیجیتالی از متولی است که ثابت میکند آنها آدرسهای آنچین حاوی ارزهای دیجیتال را کنترل میکنند. اگر موجودی امضاهای دیجیتال مرتبط با امضاهای حاصل از درخت مرکل مطابقت داشته باشد، حسابرس میتواند تأیید کند که پلتفرم ذخیرهای از تمام داراییهای مشتری دارد.
بیشتربخوانید: ۷ نشانه که مدیران فناوری اطلاعات (CIO) در مسیر تحول دیجیتال نیستند
نگرانیها از حسابرسی ذخایر در صرافیها
گواه اثبات ذخایر میتواند به کاربران احساس امنیت کاذب بدهد. ممیزیها یک نمای کلی از داراییهای نگهداری شده در آدرسهای مرتبط پلتفرم را بدون افشای بدهیها یا تعهدات شرکت به مشتریان ارائه میدهند. بنابراین یک پلتفرم میتواند از گواهی ذخایر خود استفاده کند تا مانند یک شرکت خود رگلاتوری و شفاف ظاهر شود بدون اینکه ریسک پرداخت بدهی واقعی خود را افشا کند. در حالت ایدهآل، متولیان باید گزارشهای گواهی ذخایر را در کنار گواهی بدهیها ارائه دهند. به این ترتیب، کاربران میتوانند پرداخت بدهی شرکت را تأیید کنند.
پس از سقوط FTX، بسیاری از پلتفرمهای کریپتو مانند Crypto.com اعلام کردند که در آینده یک راه حل حسابرسی گواهی ذخیره را منتشر خواهند کرد. در این بین، Crypto.com موجودی کیف پول خود را در داشبورد Nansen.io منتشر کرد. این فرآیند افشاسازی بخشی از این معادله است، اما موجودی ناشناس کاربران در پلتفرم آنها را نشان نمیدهد.
پلتفرمهای دیگری مانند Gate.io دارای فرآیند تأییدیه PoR هستند که بخش دیگر این معادله را تأیید میکند. حسابرس آن، شرکت آرمانینو (Armanino)، اسنپ شاتهایی دورهای از موجودی ناشناس کاربران و مالکیت اثبات شده صرافی بر وجوه میگیرد. عنصر حیاتی این فرآیند، اسنپ شات اولیه است. اگر یک فرد به طور موقت وجوهی را برای اسنپ شات قرض کند، آنگاه میتواند بدون داشتن ابزار لازم برای پوشش کامل برداشتهای احتمالی، اینطور به نظر برسد که پول نقد است.
ثانیاً، آدرسهای حاوی ذخایر پلتفرم همیشه به صورت عمومی افشا نمیشوند. بنابراین هیچ راهی برای تأیید وجود ارزهای دیجیتال پس از تکمیل حسابرسی وجود ندارد. حتی اگر آدرسهای صرافی در سایت Nansan.io منتشر شده باشند، هیچ راهی برای تأیید اینکه آیا آن آدرسهای خاص برای تأیید مالکیت حساب در حسابرسی استفاده شدهاند یا خیر وجود ندارد. و از آنجایی که این اسنپ شاتها فقط شامل بدهیهای کاربر در یک لحظه خاص از زمان میشوند، آدرسهای منتشر شده نمیتوانند برای تأیید پرداخت بدهی در لحظه مورد استفاده قرار گیرند. کاربران باید به گواهی حسابرس در مورد داراییهای مورد نظر اعتماد کنند.
در تصمیم Crypto.com برای افشای آدرسهای کیف پول خود، نشان داده شد که ۳۲۰۰۰۰ ETH در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲ به Gate.io ارسال شده است. Crypto.com و Gate.io اعلام کردند که تراکنش اشتباه بوده است و وجوه بعداً برگردانده شد. بسیاری گمان میکردند که این وجوه برای شارژ کردن دفترچه سفارش Gate.io استفاده شده است، با این حال، صرافی با بیان اینکه آخرین اسنپ شات آنها در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲، دو روز قبل از این انتقال اشتباه تکمیل شده است، این موضوع را رد کرد.
اگر پلتفرمها بتوانند در لحظه هر دو موجودی حساب، آدرس کیف پول دارای مالکیت قابل تأیید و افشای بدهیهای الزامآور قانونی را ارائه دهند، آنگاه میتوان بسیاری از این ترسها از تبانی بین پلتفرمی را کاهش داد.
بیشتربخوانید: استفاده از فناوریهای هوش مصنوعی برای مدیریت دارایی آینده
کدام شرکتها از گواه اثبات ذخایر استفاده میکنند؟
در پی سقوط صرافی FTX، بسیاری از بازیگران در فضای صرافی متمرکز و سایرین به سرعت طرحهای گواه اثبات ذخیره خود را ایجاد کردند. ویژگیهای هر برنامه Proof Of Reserves متفاوت است و رویکردهای متفاوتی اتخاذ میشود.
پلتفرم وامدهی لدن (Ledn)
پلتفرم وام دهی بیت کوین لدن (Ledn) مستقر در کانادا، طرح گواهی ذخیره خود را با کمک شرکت آرمانینو اجرا میکند. این طرح که در ژانویه ۲۰۲۱ راهاندازی شد، Ledn را به اولین پلتفرم وام دهی برای ارائه شفافیت تبدیل میکند.
کاربران Ledn میتوانند با استفاده از بخش proof of reserves در داشبورد حساب خود یا بازدید از اکسپلورر آرمانینو (Armanino’s trust explorer) تأیید کنند که آیا شرکت داراییهای آنها را به آخرین حسابرسی Ledn اضافه کرده است یا خیر. Ledn همچنین پس از انجام ممیزی گواهی ذخایر هر دو سال یکبار یک اعلامیه منظم در وبلاگ خود منتشر میکند.
گواه اثبات ذخایر در پلتفرم نکسو (Nexo)
نکسو در سال ۲۰۱۸ راهاندازی شد و پلتفرمی را برای کاربران فراهم کرد تا با استفاده از رمزارز خود بهعنوان وثیقه، از ارزهای دیجیتال خود سود کسب کنند یا خط اعتباری ایجاد کنند. در سپتامبر ۲۰۲۱، نکسو همچنین با مشارکت آرمانینو برنامه گواهی ذخایر خود را معرفی کرد. کاربران Nexo ویژگی تأیید در لحظه (real-time attestation) را در حسابهای خود پیدا میکنند. علاوه بر این، آنها میتوانند PoR شرکت را در وب سایت Armanino مشاهده کنند.
صرافی کراکن (Kraken)
کراکن (Kraken) که در سال ۲۰۱۱ راهاندازی شد، یکی از صرافیهای پیشرو ارزهای دیجیتال است که پیشگام در زمینه حسابرسی ذخایر ارز دیجیتال است. این پلتفرم برنامه PoR خود را در فوریه ۲۰۲۲ با تعهد به ارائه به روز رسانیهای شش ماهه در مورد مبلغ داراییهای مشتریان راهاندازی کرد.
کراکن با استفاده از عملکرد درخت مرکل (Merkle) یک دکمه «حسابرسی» را در حسابهای کاربری پیاده سازی میکند. بنابراین، کاربران میتوانند به راحتی از حسابهای خود تأییدیه بگیرند که کراکن موجودی کیف پول آنها را در جدیدترین ممیزی PoR گنجانده است. کاربران همچنین میتوانند شناسه سابقه حسابرسی خود را برای تأیید اعتبار آن دریافت کنند. این صرافی نیز با شرکت ارمینینو همکاری دارد. در نهایت، کاربران میتوانند به جزئیات فنی گواه اثبات ذخایر کراکن که برای بازسازی درخت مرکل برای تأیید موجودی آنها نیاز است، دسترسی داشته باشند.
بیشتربخوانید: بلاکچین و هوش مصنوعی مولد: تیم رویایی فناوری
صرافی بیتمکس (BitMEX)
صرافی ارزهای دیجیتال بیتمکس یک سیستم مبتنی بر گواهی ذخیره را در آگوست ۲۰۲۱ معرفی کرد. این پلتفرم همچنین یکی از معدود پلتفرمهایی است که امکان مشاهده بدهیهای خود را فراهم میکند. این به مشتریان اجازه میدهد تا تأیید کنند که بیتمکس کمبود نقدینگی ندارد و همیشه داراییهای بیشتری نسبت به بدهی به مشتریان دارد.
BitMEX در حال حاضر راهنمای جامعی را برای کاربرانی که از نظر فنی آگاه هستند فراهم میکند تا به طور مستقل موجودیهای صرافی را بررسی کنند. BitMEX همچنین بهروزرسانیهای منظم در شبکههای اجتماعی درباره وضعیت ذخایر خود منتشر میکند.
صرافی گیت دات آیاو (Gate.io)
Gate.io یکی دیگر از صرافیهای ارزهای دیجیتال است که Proof Of Reserves را پذیرفته است. این شرکت اولین حسابرسی خود را در آگوست ۲۰۲۰ با مشارکت آرمانینو منتشر کرد و دومین ممیزی آن نیز در اکتبر ۲۰۲۲ انجام شد.
کاربران میتوانند آخرین گزارشهای حسابرسی را در صفحه proof of reserves وبسایت Gate.io یا وب سایت آرمانینو بیابند. کاربران همچنین میتوانند موجودی خود را با استفاده از شناسه هش موجود در حساب Gate.io خود تأیید کنند.
چگونه ذخایر شرکتهای ارز دیجیتال را بررسی کنیم؟
اجرای یک برنامه گواه اثبات ذخایر، تأیید ذخایر شرکت را برای هر کسی آسانتر میکند. یکی از سادهترین مراحل دانلود آخرین گزارش حسابرسی یا گواهی منتشر شده توسط حسابرس شخص ثالث صرافی است.
از طرف دیگر، اگر متولی از آرمانینو به عنوان حسابرس خود استفاده کند، کاربران معمولاً میتوانند با مراجعه به صفحه Trust Explorer خود، ذخایر شرکت را تأیید کنند. در داشبورد هر شرکت، امکان بررسی موجودیهای فردی یا بررسی وضعیت فعلی ذخایر شرکت وجود دارد.
اگر کاربران از نظر فنی باتجربه باشند، میتوانند به طور مستقل با بازسازی هش گره درخت مرکل ارائه شده توسط صرافی، ذخایر را تأیید کنند. گزینه دیگر (در حال حاضر منحصر به BitMEX) شامل دانلود نرم افزار اثبات ذخایر منبع باز آنها و اجرای دستورات ارائه شده بر روی رایانه آنها است.
در نهایت، ارائهدهنده دادههای ارزهای دیجیتال Nansen.ai نیز داشبوردی ارائه میکند که موجودی آدرسهای متعلق به صرافیها را نشان میدهد. داشبورد هر صرافی آدرسهای مرتبط، داراییهای ارز دیجیتال و تاریخچه تراکنشها را نمایش میدهد. حالا که اطلاعات کاملی از گواه اثبات ذخایر دارید، آیا میتوانید به صرافیهایی که از این روش استفاده میکنند اعتماد کنید؟
گواه اثبات ذخایر چیست؟
گواهی اثبات ذخایر، بررسی لحظهای یا دورهای موجودیهایی است که توسط یک صرافی متمرکز ارز دیجیتال یا پلت فرم وام دهی نگهداری میشود. این گواهی معمولاً توسط یک شرکت حسابداری شخص ثالث ارائه میشود.
آیا صرافیهای همتا به همتا باید موجودی ذخیره خود را منتشر کنند؟
صرافیهای P2P اگر به شیوه حضانت عمل میکنند و داراییهای کاربر را در طول تراکنش نگهداری میکنند، باید موجودی ذخیره خود را منتشر کنند. با این حال، سایر پلتفرمهای P2P، مانند صرافیهای غیرمتمرکز و پلتفرمهای وامدهی، نیازی به انتشار موجودیهای کاربران ندارند، زیرا این پلتفرمها به صورت عمومی در بلاک چین در دسترس هستند.
منبع: فکت کوین
بیشتربخوانید:
برچسب سفید برای نئوبانکها: راهکاری سریع برای راه اندازی محصولات بانکی دیجیتال
هوش مصنوعی مولد آینده اقتصاد دیجیتال را تعیین خواهد کرد
