فیلترینگ زیر ذره بین؛ بررسی طرح مجلس برای تحقیق و تفحص از فیلترینگ

آن طور که جلال رشیدی کوچی از نمایندگان مجلس، خبر داده، قرار است به زودی طرح تحقیق و تفحص از فیلترینگ ثبت و روی سامانه داخلی مجلس بارگذاری شود که نمایندگان متقاضی آن را امضا کنند.

رشیدی کوچی از جمله نمایندگان منتقد محدودسازی اینترنت است که در یک سال گذشته در نوبت های مختلف درخصوص سیاست فیلترینگ اظهارنظر کرده است. او دی ۱۴۰۱ این طور گفته بود: « گذشته و عقبه فیلترینگ به این شیوه نشان داده که موفق نبوده است و جز نارضایتی چیزی به دنبال ندارد. ما باید مسیر خود را اصلاح کنیم. »

رشیدی حتی در همان اظهارنظر این را هم بیان کرده بود: « تعبیر بنده این است که فیلترینگ به شیوه کنونی، همان باتوم در فضای مجازی است…در شورای عالی امنیت ملی تصمیم گرفته شد که تا آرام شدن فضای جامعه دو پلتفرم مسدود شود؛ از نظر من اکنون (دی ماه۱۴۰۱) زمان آن رسیده که رفع مسدودیت شود؛ چراکه فضای جامعه آرام است.»

و اینک طرح تحقیق و تفحص

در عین حال در یک سال گذشته به موازات دیدگاه های موافق فیلترینگ و تداوم محدودیت برای برخی سکوها در فضای مجازی، اظهارنظرها و مطالبات متعددی درباره ضرورت رفع محدودسازی اینترنت نیز مطرح شده است. در این موضوع، به ویژه فعالان کسب و کارهای دیجیتال و اینترنتی به دفعات خواستار رفع محدودیت شدند، اما در جهت پاسخ به این مطالبات تاکنون اقدام خاصی صورت نگرفته است. اما اگر طرح تحقیق و تفحص از فیلترینگ در مجلس شورای اسلامی به جریان بیفتد، فارغ از این که تعداد امضاهای موافق طرح به حد نصاب برسد یا نه، بی شک می توان آن را مهم ترین اقدام در جهت رفع فیلترینگ در سطح کلان کشور دانست.

به هر روی، رشیدی کوچی ابعاد طرح تحقیق و تفحص را هم در گفت وگو با عصر ایران مطرح کرده که نکات قابل تاملی دارد:

– در این طرح تلاش می کنیم دست های پشت پرده را نیز مشخص کنیم و این که چه جریاناتی از تصمیماتی که در حوزه فیلترینگ گرفته می شود، حمایت می کنند.
– وزارت ارتباطات می گوید، فیلترینگ ارتباطی با من ندارد و از جای دیگری دستور می دهند. این موضوع به شوراهای  عالی امنیت ملی و فضای مجازی ربط دارد، ولی طبق قانون آن نهادی که مجلس می تواند از آن تحقیق و تفحص داشته باشد، وزارت ارتباطات است؛ چراکه آن ها اطلاعات و آمار را دارند و باید پاسخگو باشند و وزیر است که باید از حق مردم دفاع کند.

از گردش مالی تا میزان تاثیر فیلترینگ در تحقیق و تفحص

این نماینده مجلس که قطعا خود از طراحان طرح تحقیق و تفحص از فیلترینگ است، در توضیح محورهای مدنظر در این طرح به چند بخش اشاره کرده است که میزان اثرگذاری فیلترینگ، گردش مالی فیلترشکن ها و ضرر و فایده فیلترینگ برای مردم از جمله آن هاست: «از مهم‌ترین محورهای این طرح این است که در حوزه امنیت اجتماعی و اخلاقی آیا تاثیرگذار بوده یا خیر؟ گردش مالی و بازار مالی که ایجاد کرده و این که چه میزان به کشور و مردم آسیب می زند، نیز محور دیگر است.»

 دست های پشت پرده در فیلترشکن ها

این طرح در صورت موافقت نمایندگان، قرار است به موضوع فیلترشکن ها به طور جدی ورود کند. رشیدی کوچی در توضیح این طرح و پیش از این در مردادماه گذشته، نیک بین دیگر نماینده مجلس که از طرح تحقیق و تفحص از فیلترشکن های پولی سخن به میان آورده بود و البته تعدادی دیگر از نمایندگان و کارشناسان بارها به وجود دست های پشت پرده در بازار فیلترشکن تصریح کرده اند. حجت الاسلام نیک‌بین گفته بود: « در موضوع فضای فیلترینگ و فیلتر شکن‌ها نیاز است بررسی به صورت جدی و متفاوتی انجام شود که چه دستانی از این فضای عمومی بهره و سود می‌‌برند.» او گردش مالی بازار فیلترشکن ها را سالانه بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرده بود.

  در این باره به سراغ رضا الفت نسب عضو هیئت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی می رویم و موضوع فیلترشکن ها را با وی در میان می گذاریم. او می گوید: «باید مشخص بشود، موضوع فیلترینگ و فیلترشکن ها از کجا هدایت می شود؟ این که اساسا برخی فضاها فیلتر بشود و سپس فروش فیلترشکن ها آن هم بعضا از طریق درگاه های بانکی بتوان آن را خرید و فروش کرد. گاهی احساس می شود، این موضوعات شاید هماهنگ شده است.»

الفت نسب معتقد است، دیگر اسم این اتفاقات پشت پرده نیست، چون وقتی برای خرید فیلترشکن به درگاه های رسمی پرداخت مراجعه می کنیم، معنای این چیست؟ یعنی همه خبر دارند که چه اتفاقی در حال رقم خوردن است. تصور می کنم، همان جریانی که به شدت طرفدار فیلترینگ پلتفرم های خارجی است، همان جریان احتمالا در فروش فیلترشکن ها دست دارند که از این طریق سودهای کلان هم به جیب می زنند. شاید در این میان موضوع درآمدهایی مطرح است که از این طریق محقق می شود حال این که چه کسانی در این ماجرا منتفع هستند، برای دستگاه قضا نباید کار سختی باشد، چون آن ها کارهای بسیار سخت تر از این را انجام داده اند. 

 اقتصاد دیجیتال آری یا نه؟

الفت نسب درباره وضعیت کنونی حوزه اقتصاد دیجیتال می گوید: وضعیت پیش رو نشان می دهد، برخی نمی خواهند اقتصاد دیجیتال در کشور رشد کند. همین روزهای اخیر یکی از مسئولان یک سامانه بزرگ فروش اینترنتی از کاهش میزان فروش خود سخن گفته بود که این یک زنگ خطر جدی برای تمامی کسب و کارهای دیجیتال بود و باید گفت، زنگ خطر به صدا در آمده است.

ما ۵ درصد، ترکیه ۲۰ درصد 

از الفت نسب درباره حجم فروش در کسب و کارهای دیجیتال می پرسم که می گوید: متاسفانه کسب و کارهای آنلاین رشدی نداشته و فقط ۴ درصد خرید و فروش خرده فروشی  به صورت آنلاین انجام می شود که این رقم در ترکیه با توجه به سرمایه گذاری هایی که شده، هم اکنون ۲۰ درصد و در چین ۴۵ درصد است. او نام برخی کسب و کارها در ترکیه را نام می برد که با وجود سابقه کم توانسته اند، با گردش مالی مناسب با جهان در فضای آنلاین کسب و کار داشته باشند.

 طرح تحقیق و تفحص از فیلترینگ؟  بعید می دانم…

الفت نسب، عضو هیئت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی درباره طرح تحقیق و تفحص از فیلترینگ، می گوید: ابعاد این موضوع به ویژه مسئله فیلترشکن ها برای اغلب مسئولان روشن است و احتمالا آن ها مطلع اند که فیلترشکن ها چگونه مدیریت می شود. بنابراین با توجه به نزدیک بودن انتخابات مجلس شاید این موضوع داغ بشود، اما بعید می دانم این طرح در مجلس به نتیجه برسد.

منبع: خراسان

• فیلترینگ زیر ذره بین؛ بررسی طرح مجلس برای تحقیق و تفحص از فیلترینگ