اقتصاددیجیتال بیاموزیم پیشنهاد سردبیر محتوی اختصاصی ماهنامه اقتصاد دیجیتال

اقتصاد دیجیتال چیست؟ چه عواملی در آن نقش دارد؟

alireza.khodaei۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳

۳ 41 خواندن این مطلب 10 دقیقه زمان میبرد

کینزا یاسار
مری کی پرات

ترجمه: علیرضا خدائی

اقتصاد دیجیتال چیست؟ اقتصاد دیجیتال به فعالیت‌های اقتصادی‌ای اشاره دارد که از اتصال افراد، کسب‌وکارها، دستگاه‌ها، داده‌ها و عملیات از طریق فناوری دیجیتال پدید می‌آیند. این مفهوم شامل اتصالات و تراکنش‌های آنلاین در بخش‌ها و فناوری‌های مختلفی مانند اینترنت، فناوری تلفن همراه، کلان‌داده و فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌شود.

به گزارش رسانه اقتصاددیجیتال و به نقل از تک‌تارگت؛ اقتصاد دیجیتال به دلیل وابستگی به فناوری دیجیتال، تراکنش‌های آنلاین و تأثیر تحول‌آفرین آن بر صنایع سنتی، با اقتصاد سنتی متفاوت است. نوآوری‌های دیجیتالی مانند اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی (AI)، واقعیت مجازی، بلاک‌چین و وسایل نقلیه خودران همگی در ایجاد یک اقتصاد دیجیتال نقش دارند.

اقتصاد دیجیتال چیست و چگونه آغاز شد؟

دون تپسکات اولین بار اصطلاح اقتصاد دیجیتال را در کتاب پرفروش خود در سال ۱۹۹۵ با عنوان «اقتصاد دیجیتال: وعده و خطر در عصر هوش شبکه‌ای» مطرح کرد.

در اوایل پیدایش، اقتصاد دیجیتال را گاهی اوقات به دلیل وابستگی به اتصال اینترنت، اقتصاد اینترنتی، اقتصاد جدید یا اقتصاد وب می‌نامیدند. با این حال، اقتصاددانان و رهبران کسب‌وکار بر این باورند که اقتصاد دیجیتال پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر از اقتصاد اینترنت است. طبق یک تعریف، به سادگی به ارزش اقتصادی ناشی از اینترنت اشاره دارد.

اقتصاد دیجیتال نشان‌دهنده حرکت از انقلاب صنعتی سوم به انقلاب صنعتی چهارم است. انقلاب صنعتی سوم؛ که گاهی اوقات انقلاب دیجیتال نامیده می‌شود، به تغییراتی اشاره دارد که در اواخر قرن بیستم با گذر از دستگاه‌های الکترونیکی و مکانیکی آنالوگ به فناوری‌های دیجیتال رخ داد. انقلاب صنعتی چهارم بر اساس انقلاب دیجیتال بنا شده است، زیرا فناوری‌های امروزی همچنان به پل زدن بین دنیای فیزیکی و دنیای سایبر ادامه می‌دهند.

پس از همه‌گیری کووید-۱۹ و ضروری شدن دورکاری، خرید آنلاین، پزشکی از راه دور و سرگرمی‌های دیجیتال در دوران قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی، باعث رشد بیش‌تر اقتصاد دیجیتال شد. اقتصاد دیجیتال همچنان به سرعت در حال تکامل و گسترش است و فناوری‌های نوظهور و نوآوری‌ها مسیر آن را شکل می‌دهند.

بیشتر بخوانیم: کسب و کار دیجیتال چیست؟

شکل‌دهی جدید فین‌تک با استفاده از هوش مصنوعی مولد — اقتصاد دیجیتال چیست

تحول چشمگیر اقتصاد دیجیتال

اقتصاد دیجیتال از زمان پیدایش به طور قابل توجهی تکامل یافته است. نمونه‌های زیادی از شرکت‌های سنتی وجود دارد که برای موفقیت در اقتصاد دیجیتال متحول شده‌اند.

در ادامه برخی از نمونه‌های قابل توجه از تحول اقتصاد دیجیتال آورده شده است:

شروع تجارت دیجیتال و تجارت الکترونیک. ظهور تجارت الکترونیک؛ جایی که پلتفرم‌هایی مانند آمازون، علی بابا و ای‌بای خرید و فروش آنلاین را متحول کرده‌اند، خرده‌فروشی‌ها را بازسازی کرده و فناوری‌ها و مدل‌های کسب‌وکار جدیدی را ایجاد کرده است.

رسانه‌های اجتماعی. ظهور پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام و لینکدین نحوه ارتباط، اتصال و تبلیغ محصولات مردم را تغییر داده است.

افزایش دورکاری. همه‌گیری باعث تغییر در فرهنگ محیط کار شد زیرا افراد بیشتری دورکاری را پذیرفتند و از برنامه‌هایی مانند زوم، اسلک و تیمز مایکروسافت برای ارتقای همکاری آنلاین استفاده کردند. اقتصاد دیجیتال در نتیجه این روند که نحوه عملکرد و مدیریت نیروی کار مشاغل را بازسازی کرده است، تکامل یافته است.

رویکرد چند کاناله فروش. بسیاری از خرده‌فروشان از طریق کانال‌های متعددی مانند فروش آنلاین و برنامه‌های تلفن همراه به مشتریان دسترسی پیدا می‌کنند و به آن‌ها خدمات ارائه می‌دهند. این امکان را به آن‌ها می‌دهد تا خریداران را شناسایی کنند، خواه از طریق اینترنت خرید کنند یا به صورت حضوری. آنها می‌توانند داده‌های مرور و فروش هر مشتری را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کنند تا علایق آنها را بهتر درک کنند و از آن داده‌ها برای برقراری ارتباط با مشتریان از طریق رسانه‌های اجتماعی استفاده کنند و در نتیجه خدمات بهتر، فروش بالاتر و وفاداری بیشتر به برند را به ارمغان آورند.

هوش مصنوعی و اتوماسیون. اتوماسیون و هوش مصنوعی به طور قابل توجهی بر اقتصاد دیجیتال تأثیر گذاشته‌اند. دستیارهای مجازی، چت‌بات‌ها و الگوریتم‌های توصیه‌ای که با هوش مصنوعی کار می‌کنند، تجربیات مصرف‌کنندگان را بهبود می‌بخشند و خدمات شخصی‌تری ارائه می‌دهند.

پرداخت‌های دیجیتال و ارزهای دیجیتال. سیستم‌های پرداخت دیجیتال مانند پی‌پال، ونمو و کیف پول‌های موبایلی نحوه انجام تراکنش‌های مالی مردم را تغییر داده‌اند. از طرفی با توسعه بلاک‌چین و دفاتر توزیع‌شده نوع جدیدی از پول‌های جدید نظیر بیت‌کوین و اتریوم و یا ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) ایجاد شده است که به عقیده کارشناسان جایگزین پول‌های فیات خواهد شد.

سرگرمی دیجیتال. صنعت سرگرمی به دلیل ظهور سرویس‌های استریمینگ مانند نتفلیکس، اسپوتیفای و یوتیوب تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. این پلتفرم‌ها با ارائه دسترسی فوری به مجموعه‌ای از محتوا، نوع نگاه و استفاده از رسانه را متحول کرده‌اند.

بیشتر بخوانیم: چگونه فناوری بلاک‌چین در حال متحول کردن کسب‌وکارها است؟

پزشکی از راه دور. همه‌گیری کووید-۱۹ به گسترش پزشکی از راه دور و امکان ارائه مراقبت‌های پزشکی از راه دور از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، سرعت بخشید. امروزه سلامت از راه دور جزء مهمی در ارائه مراقبت‌های بهداشتی است.

اقتصاد اشتراکی. اقتصاد اشتراکی نحوه به اشتراک گذاری منابعی مانند خودرو، اقامتگاه و خدمات را توسط مردم تغییر داده است، همانطور که پلتفرم‌های اوبر، ایربی‌ان‌بی و تسک‌رابت نشان می‌دهند. به اشتراک گذاری همتا به همتا صنایع سنتی را بازسازی کرده و فرصت‌های کسب و کار جدیدی را ایجاد کرده است.

ده مدل کسب‌وکار آنلاین پردرآمد — اقتصاد دیجیتال چیست؟

اهمیت اقتصاد دیجیتال برای کسب و کارها چیست؟

کسب و کارهایی که اولویت را بر تحول دیجیتال قرار می دهند، می توانند فرآیندها را ساده کنند، هزینه‌ها را کاهش دهند و جریان‌های درآمدی جدیدی ایجاد کنند. اما اقتصاد دیجیتال فراتر از استفاده از رایانه برای انجام کارهایی است که به طور سنتی و دستی یا روی دستگاه‌های آنالوگ انجام می شود. این در مورد یافتن راه‌هایی برای سازمان‌ها است تا سیستم ها و افراد خود را برای همکاری موثرتر با هم وادار کنند.

اقتصاد دیجیتال بر فرصت و نیاز سازمان‌ها و افراد برای استفاده از فناوری‌ها برای انجام آن وظایف بهتر، سریع‌تر و اغلب متفاوت از گذشته تأکید می‌کند. چنین فرصت‌هایی برای نهادهای موجود برای بهتر عمل کردن، انجام کار بیشتر، انجام کارها به روش‌های مختلف و انجام کارهای جدید، در مفهوم مرتبط با تحول دیجیتال گنجانده شده است.

بسیاری از کارآفرینان از فناوری‌هایی که اقتصاد دیجیتال را تقویت می‌کنند، برای ایجاد شرکت‌های جدید و مدل‌های کسب‌وکار جدیدی که در نسل‌های گذشته نمی‌توانستند در اندازه و مقیاس امروزی وجود داشته باشند، استفاده کردند. نمونه‌هایی از این دست شامل پلتفرم‌های اشتراک حمل‌ونقل نظیر اوبر و لیفت؛ پلتفرم اجاره خانه Airbnb؛ و خدمات محتوای درخواستی مانند نتفلیکس و اسپوتیفای می‌شود.

بیشتر بخوانیم: چگونه سیستم‌های رتبه‌بندی رفتار کاربران را در اقتصاد گیگ شکل می دهند؟

کدام فناوری‌ها اقتصاد دیجیتال را سرعت می‌بخشند؟

اقتصاد دیجیتال با استفاده از فناوری‌های جدیدی که اتصال را بهبود می‌بخشند، اتوماسیون را فعال می‌کنند، تحلیل داده‌ها را پیش می‌برند و چشم‌اندازهای تجاری جدیدی ایجاد می‌کنند، به سرعت در حال گسترش است.

برخی از فناوری‌های رایج که اقتصاد دیجیتال را سرعت می‌بخشند عبارتند از:

هوش مصنوعی (AI). فناوری‌های هوش مصنوعی، از جمله هوش مصنوعی مولد، یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی، اتوماسیون، تحلیل داده‌ها و تصمیم‌گیری برای سازمان‌ها در صنایع مختلف را تسهیل می‌کنند. کسب‌وکارها می‌توانند با کمک سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، مقادیر زیادی از داده را تجزیه و تحلیل کنند، تجربه مشتری را بهبود بخشند، فعالیت‌ها را خودکار کنند و بهره‌وری عملیاتی را افزایش دهند.

شبکه ۵G. فناوری ۵G امکان دانلودهای با سرعت چندین برابر، تأخیر کم و طیف وسیعی از اتصالات دستگاه را فراهم می کند. ۵G مزایای زیادی را ارائه می‌دهد، از جمله تسهیل انتقال روان داده، بهبود تجربیات موبایلی و تقویت توسعه برنامه‌های کاربردی و خدمات نوآورانه.

Wi-Fi 6. Wi-Fi 6، همچنین به عنوان ۸۰۲.۱۱ax شناخته می شود، در مقایسه با استانداردهای اولیه Wi-Fi، سرعت انتقال داده سریع‌تر، تأخیر کمتر و کارایی شبکه بیشتر را ارائه می‌دهد. همچنین با افزایش تعداد دستگاه‌های متصل و تقاضا برای برنامه‌های کاربردی با پهنای باند بالا سازگاری دارد، به خصوص در مناطق شلوغ، اتصالات را سریع‌تر و قابل اعتمادتر می‌کند.

واقعیت افزوده و واقعیت مجازی (AR/VR). فناوری‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی با توسعه تجربیات و شبیه‌سازی‌های فراگیر، بازی، آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش را متحول می‌کنند.

بلاک‌چین (Blockchain). فناوری بلاک‌چین امکان ثبت و تأیید غیرمتمرکز و ایمن تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. این فناوری نیاز به واسطه‌ها را از بین می برد و شفافیت، تغییرناپذیری و قابلیت اعتماد تراکنش‌های دیجیتال را تضمین می‌کند. فناوری بلاک‌چین در حال تحول صنایع، از جمله امور مالی، مدیریت زنجیره تأمین و مراقبت‌های بهداشتی است.

اینترنت اشیاء (IoT). اینترنت اشیاء سیستمی از سنسورها و دستگاه‌های شبکه‌ای است که برای جمع‌آوری و تبادل داده استفاده می‌شود. این فناوری با امکان ادغام اقلام فیزیکی با دنیای دیجیتال، امکانات جدیدی برای اتوماسیون، نظارت لحظه‌ای و بینش مبتنی بر داده ایجاد می‌کند. خانه‌های هوشمند، شهرهای هوشمند، کشاورزی و اتوماسیون صنعتی تنها برخی از زمینه‌هایی هستند که در آن‌ها برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیاء در حال بهبود ، بهره‌وری و راحتی هستند.

رایانش کوانتومی. در حالی که رایانه‌های کوانتومی هنوز در مراحل اولیه خود هستند، می‌توانند مشکلات دشوار را با سرعت‌هایی که قبلاً هرگز شنیده نشده حل کنند. این فناوری در رمزنگاری، علم مواد و بهینه‌سازی کاربرد دارد.

بیشتر بخوانیم: ۵ روش برای ترکیب بازاریابی سنتی و دیجیتال

مزایای اقتصاد دیجیتال چیست؟

اقتصاد دیجیتال مزایای متعددی را به همراه دارد که به گسترش سریع و تأثیر مثبت آن بر صنایع مختلف کمک کرده است:

افزایش بهره وری: کسب‌وکارها می توانند با استفاده از فناوری دیجیتال برای خودکار کردن عملیات و فرآیندهای خود، بهره‌وری و کارایی خود را بهبود بخشند.
کاهش هزینه‌ها: رایانش ابری و چارچوب‌های دیجیتال نیاز به زیرساخت فیزیکی قابل توجه و هزینه‌های سرمایه‌ای را از بین می برد و به سازمان ها این امکان را می دهد تا در صورت نیاز مقیاس خود را افزایش یا کاهش دهند.
دسترسی گسترده: کسب‌وکارها می توانند از طریق پلتفرم ها و فناوری های آنلاین، اقتصاد و حضور جهانی را تقویت کنند و در نتیجه پایگاه مشتریان و فرصت های بازار خود را گسترش دهند.
دسترسی به داده های بیشتر: اقتصاد دیجیتال حجم زیادی از داده را تولید می کند که می تواند برای به دست آوردن بینش، روندها و تصمیم گیری مبتنی بر داده تجزیه و تحلیل شود. کسب و کارها می توانند از این دسترسی به داده برای درک بهتر رفتار مشتری، سفارشی سازی تجربیات و افزایش اثربخشی عملیاتی استفاده کنند.
راحتی بیشتر: مصرف کنندگان می توانند کالاها و خدمات دیجیتال را از راحتی خانه خود خریداری کنند. تجارت الکترونیک و تجارت موبایلی به مشتریان امکان می دهد هر زمان و هر کجا که بخواهند محصولات را خریداری کنند.
بهبود تجربه مشتری: کسب و کارها می توانند از طریق کانال‌های دیجیتال و چت‌بات‌ها خدمات سریع‌تر و پاسخگوتر به مشتری ارائه دهند.
شخصی‌سازی: کسب‌وکارها می توانند با استفاده از تحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی، محصولات، خدمات و کمپین‌های بازاریابی را شخصی‌سازی کنند که در نهایت رضایت مشتری را بهبود می‌بخشد.

بیشتر بخوانیم: چهار مهارت مورد نیاز برای توسعه ذهنیت دیجیتال

معایب اقتصاد دیجیتال چیست؟

در حالی که اقتصاد دیجیتال مزایای زیادی را به همراه دارد، اما چالش های زیر را نیز به همراه دارد:

نگرانی‌های حریم خصوصی و امنیت: اقتصاد دیجیتال به طور قابل توجهی به جمع‌آوری و ذخیره داده‌های شخصی وابسته است که می تواند منجر به مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها و امنیت شود. وقایعی مانند نقض داده‌ها، حملات سایبری و دسترسی غیرمجاز به سوابق خصوصی می تواند منجر به ضررهای مالی، سرقت هویت و پیامدهای منفی مختلف شود.
امواج اختلال: اقتصاد دیجیتال شرکت‌های جدید و روش‌های جدیدی برای تعامل ایجاد کرده است. با این حال، بسیاری از شرکت‌ها و صنایع که نتوانستند یا نخواستند از فناوری‌ها برای تغییر عملیات خود استفاده کنند، با کاهش فروش، کاهش سهم بازار و حتی فروپاشی کامل مواجه شده‌اند. برای مثال، Blockbuster و سایر فروشگاه‌های اجاره محتوا که به اندازه کافی و سریع فناوری استریم را اتخاذ نکردند، عملیات خود را تعطیل کردند. صنعت تاکسی نیز نمونه دیگری است، زیرا در رقابت برای جذب مشتریانی که اوبر و لیفت را برای استفاده راحت‌تر می دانند، با مشکل مواجه است.
جابجایی مشاغل: اتوماسیون و دیجیتال‌سازی می‌تواند مشاغل را از بین ببرد و برخی از نقش‌ها را منسوخ کند. افراد ممکن است برای داشتن اشتغال مداوم نیاز به کسب مهارت های جدید داشته باشند که این امر می تواند منجر به بیکاری موقت و اختلال اقتصادی شود.
انحصار: دیجیتالی شدن اقتصاد منجر به قدرت گرفتن تعداد کمی از شرکت‌های بزرگ مانند اپل، آمازون و گوگل شده است که در نتیجه آن شرایط انحصاری در بخش‌های خاصی به وجود آمده است.
شکاف دیجیتال: وجود شکاف دیجیتال، که به نابرابری بین کسانی که به فناوری دسترسی دارند و کسانی که ندارند اشاره دارد، یکی از معایب برجسته اقتصاد دیجیتال است. این شکاف می تواند منجر به نابرابری در دسترسی به اطلاعات، آموزش، فرصت های شغلی و پیشرفت اقتصادی شود.
ردپای زیست محیطی: مصرف انرژی اقتصاد دیجیتال در مراکز داده و تولید دستگاه های الکترونیکی پیامدهای زیست‌محیطی دارد و تقاضای روزافزون برای خدمات دیجیتال منجر به افزایش انتشار کربن، زباله های الکترونیکی و ردپای زیست‌محیطی بزرگتر می شود.

بیشتر بخوانیم: راهنمای استراتژی بازاریابی دیجیتال ۲۰۲۴

آینده اقتصاد دیجیتال

فروم اقتصاد جهانی پیش‌بینی می‌کند که در طول ۱۰ سال آینده، مدل‌های کسب‌وکاری ساخته‌شده بر پایه پلتفرم‌های فعال‌شده دیجیتال، ۷۰ درصد از کل ارزش جدید ایجادشده را تشکیل دهند. این امر ثابت می‌کند که اقتصاد دیجیتال به سرعت در حال تکامل است و نحوه زندگی، کار و تعامل مردم را شکل می‌دهد.

انتظار می‌رود که روندها و فناوری‌های کلیدی زیر، آینده اقتصاد دیجیتال را شکل دهند:

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین. هوش مصنوعی، شامل یادگیری ماشین، یادگیری عمیق و شبکه‌های عصبی، در حال پیشرفت است و نقش فزاینده‌ای در اقتصاد دیجیتال خواهد داشت. هوش مصنوعی برای استخراج بینش از داده‌های کلان، خودکارسازی وظایف پیچیده، پیش‌بینی و مدیریت سیستم‌های خودمختار و ربات‌ها ضروری است.

تحول بخش‌های سنتی. اقتصاد دیجیتال همچنین صنایع سنتی صنعتی مانند کشاورزی را تغییر می‌دهد. برای مثال، کشاورزان می‌توانند با کمک برنامه‌های تلفن هوشمند، به‌صورت لحظه‌ای از کیفیت محصول، شرایط خاک و آبیاری مطلع شوند.

اتصال دیجیتال. اتصال و زیرساخت پهنای باند قوی برای موفقیت اقتصاد دیجیتال حیاتی است. پیش‌بینی می‌شود فناوری‌هایی مانند ۵G نقشی کلیدی در بهبود اتصال دیجیتال داشته باشند که منجر به ارتباطی سریع‌تر و قابل اعتمادتر و در عین حال حمایت از رشد اقتصاد دیجیتال شود.

متاورس. فناوری‌های فراگیر مانند متاورس می‌توانند تجربیات کاملاً جدیدی برای مصرف‌کنندگان ایجاد کنند و کاربردهای تجاری نوآورانه‌ای را بگشایند. این محیط‌های دیجیتال قدرت انقلاب بخش‌های مختلف را دارند و در آینده ممکن است یک دنیای موازی با یک سیستم مالی و اقتصادی مجزا نیز به وجود بیاید.

تحول مراقبت‌های بهداشتی. انتظار می‌رود ادغام پزشکی از راه دور و ابزارها و برنامه‌های کاربردی سلامت دیجیتال، ارائه مراقبت‌های بهداشتی و دسترسی به آن را بهبود بخشد.

پیشرفت‌های امنیت سایبری. پذیرش سریع اقتصاد دیجیتال، اقدامات امنیت سایبری را برای مقابله با تهدیدات سایبری پیچیده‌تر و فزاینده، از جمله حملات مبتنی بر هوش مصنوعی، در حال تکامل است. سیستم‌های امنیت سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی با اعمال الگوریتم‌های یادگیری ماشین، می‌توانند رفتارهای غیرعادی را شناسایی کنند، آسیب‌پذیری‌های بالقوه را شناسایی کنند و به طور پیشگیرانه عوامل خطر را کاهش دهند.

نتیجه

تحول دیجیتال یک روند تجاری جهانی است که نحوه نوآوری و ساده‌سازی فرآیندها توسط شرکت‌ها با استفاده از فناوری را تغییر می‌دهد. استراتژی‌هایی را برای گذار موفق به این مدل تجاری در حال تحول بررسی کنید.

بیشتر بخوانیم: