آزادی انتشار داده رکن شفافیت در کشور است؛ تعارض منافع؛ سدی در برابر توسعه دولت الکترونیک

توسعه خدمات دولت الکترونیک علاوه بر تسهیل فعالیت‌های روزانه مردم تأثیز به‌سزایی در افزایش سهم کسب‌وکارهای نوپا در اقتصاد دیجیتال دارد.

دولت الکترونیک یکی از بزرگ‌ترین و در عین حال با اهمیت‌ترین پروژه‌های ملی است و اگرچه بیش از یک دهه از زمان آغاز این طرح فراسازمانی در کشور می‌گذرد ولی هنوز بخش‌هایی از آن تکمیل نشده و برخی از دستگاه‌های دولتی تا این لحظه عمده سرویس‌های خود را به صورت آنلاین ارائه نمی‌دهند.

شیوع بیماری کرونا در ایران و سایر نقاط جهان موجب شده عموم مردم و قانوگذاران بیش از گذشته متوجه اهمیت صنعت فناوری اطلاعات و خدمات آنلاین در بخش‌های مختلف شوند. با وجود واکسیناسیون گسترده در جهان هنوز هم بسیاری از کشورهای دنیا به سختی با ویروس کووید-۱۹ درگیر هستند و نتوانسته‌اند این بیماری را به طور کامل کنترل کنند از همین رو کارشناسان به همه مردم توصیه می‌کنند ضمن رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی حدالمقدور فعالیت‌های روزانه خود را بدون خروج از خانه و به صورت آنلاین انجام دهند. قطعاً سرویس‌هایی که در دولت الکترونیک به کاربران ارائه می‌شود می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش مراجعات مردم به دستگاه‌های دولتی داشته باشد.

دانلود و مشاهده عناوین ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” شماره ۹، خرداد ماه ۱۴۰۰

وضعیت دولت الکترونیک در ایران از نظر شاخص‌های جهانی

در ایران نیز دستگاه‌های توسعه دهنده دولت الکترونیک همگام با سایر کشورهای جهان زیرساخت‌ها و خدمات بخش‌های مختلف این پروژه را ارتقاء می‌دهند. طبق آخرین گزارش منتشر شده(مربوط به سال ۲۰۲۰) از سوی سازمان فناوری اطلاعات ایران از بین ۱۹۳ کشور مشمول ارزیابی خدمات دولت الکترونیک از نظر شاخص‌های مورد تأیید سازمان ملل متحد در جایگاه ۸۹ قرار گرفت. در همین گزارش کشورهای دانمارک، کره جنوبی، استونی و فلاند بیشترین امتیاز در زمینه توسعه دولت الکترونیک از نظر شاخص‌های جهانی را دارا هستند.

روند صعودی رتبه ایران در ارزیابی توسعه دولت الکترونیکی(EGDI) از سال ۲۰۰۳ تاکنون در نمودار زیر نمایش داده شده که بهترین جهش امتیازی ایران با ۲۰ پله بهبود مربوط به ارزیابی سال ۲۰۱۸ بوده است. ایران در ارزیابی سال ۲۰۲۰ به نسبت دوره گذشته(۲۰۱۸) معادل ۳ پله نزول در جایگاه داشته است اما کماکان رتبه ایران از متوسط رتبه منطقه آسیا بهتر است.

باتوجه به اینکه هر ساله بخش قابل توجهی از بودجه کشور به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اختصاص می‌یابد و از طرفی این وزارتخانه درآمدزایی کلانی از سازمان‌ها و مجموعه‌های زیر نظر خود دارد انتظار می‌رود توسعه خدمات دولت الکترونیک از سوی این نهاد دولتی و با همکاری سایر دستگاه‌ها به سرعت ادامه داشته باشد و دسترسی عموم مردم به سامانه‌های یکپارچه کشوری فراهم شود. بدون شک نزول ۳ پله‌ای ایران در شرایطی که مسئولان وزارت ارتباطات در دوره دولت دوازهم همواره مدعی ایجاد بسترهای لازم برای افزایش کیفیت سرویس‌های دولت الکترونیک بوده‌اند موضوع قابل تأملی است و باید پاسخ مناسبی برای آن ارائه شود.

طبق اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد کشورهایی نظیر ترکیه و ارمنستان از نظر توسعه دولت الکترونیکی جایگاه بین‌المللی بالاتری از ایران دارند. به اعتقاد کارشناسان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای توسعه دولت الکترونیکی افزایش سطح درآمد ملی است یعنی هرچه درآمد در کشور بیشتر باشد خدمات دولت الکترونیک نیز با سرعت بیشتری افزایش پیدا می‌کند. چنین مثالی را می‌توان در مقایسه جایگاه ۸۹ ایران و ۶۸ ارمنستان در ارزیابی جهانی توسعه دولت الکترونیک درک کرد. ارمنستان از لحاظ سطح درآمد ملی تقریباً با ایران وضعیت یکسان دارد ولی بر اساس معیارهای مورد تأیید سازمان ملل متحد توانسته توسعه خدمات دولت الکترونیک را با سرعت بیشتری پیگیری کند.

جهت دانلود و مشاهده عناوین ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” اینجا کلیک نمایید. 

شورای اجرایی فناوری اطلاعات به عنوان نهاد ناظر و قانون‌گذار در حوزه دولت الکترونیک شناخته می‌شود و اعضای این شورا با توجه به نیازهای جامعه و دستگاه‌های مختلف قوانین متنوعی را تصویب و ابلاغ می‌کنند. در دومین روز هفته دولت برای اطلاع از آخرین وضعیت توسعه دولت الکترونیک در ایران و چالش‌های موجود برای تکمیل این پروژه با رضا باقری اصل گفت‌وگو کردیم. دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در گفت‌وگویی گفت: تلاش‌های انجام شده برای توسعه دولت الکترونیکی در چند سال گذشته موجب شد در دوره شیوع بیماری همه‌گیر کرونا با وجود تمامی مشکلات دچار اختلال در خدمات دولتی نشویم. دولت الکترونیک توانسته است بهره‌وری حداقل ۳۰ درصد کارکنان دولت را ارتقاء دهد.

مهم‌ترین چالش در مسیر تکمیل دولت الکترونیک چیست؟

وی افزود: مهم‌ترین مشکل برای توسعه دولت الکترونیک تعارض منافع بین سازمان‌های مختلف است. این عامل موجود شده تعدادی از دستگاه‌های دولتی بر خلاف شاخص‌های توسعه فناوری به سمت افتتاح و راه‌اندازی دفاتر فیزیکی بروند. این چنین شیوه‌ای اکثراً از سوی نیروهای پرنفوذ سازمان‌های دولتی که بازنشسته شده یا همچنان مشغول کار هستند پیگیری می‌شود. این مراکز عموماً با مشکلاتی نظیر بحران کارآمدی مواجه می‌شوند که در دوره کرونا مصادیق آن را به صورت شهودی مشاهده کردیم. به نظر بنده هم اکنون چالش زیرساختی در دولت الکترونیکی وجود ندارد و با رفع مشکل تعارض منافع روند الکترونیکی شدن خدمات دولتی تسریع خواهد شد.

افزایش دسترسی مردم به اینترنت پرسرعت

ستار هاشمی در برنامه شب گذشته تهران ۲۰ رسانه ملی بیان کرد: زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات کشور در سال‌های اخیر تا حد قابل توجهی ارتقاء یافته است و اکنون تمامی شهرها و بیش از ۹۰ درصد روستاهای بالا ی ۲۰ خانوار به اینترنت پرسرعت متصل هستند. مشکلی که اکنون وجود دارد و مانع توسعه شبکه‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات می‌شود نوع و کیفیت اشتراک‌گذاری داده در سامانه‌های جامع کشوری است.

تا زمانی که به بخش خصوصی برای مشارکت در طرح‌های کلان ملی مثل دولت الکترونیک فرصت داده نشود چالش‌های متعدد در مسیر توسعه خدمات آنلاین برای عموم مردم وجود خواهد داشت.

وی ادامه داد: سازمان‌های مختلف تعلق خاطر خاصی به داده‌های خود دارند و از همین رو در زمینه اشتراک‌گذاری داده‌ها مشکلاتی به وجود آمده است. قطعاً آزاد کردن داده یکی از ارکان شکل‌گیری شفافیت در جامعه و به خصوص در بحث دولت الکترونیک است. در خصوص راه‌اندازی و تکمیل دولت الکترونیک نباید تنها دولت را موظف به فعالیت بدانیم بلکه نهادهایی نظیر شهرداری‌ها و دستگاه‌های خدماتی و فعالان بخش خصوصی باید در این زمینه همکاری کنند.

معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات عنوان کرد: تا زمانی که به بخش خصوصی برای مشارکت در طرح‌های کلان ملی مثل دولت الکترونیک فرصت داده نشود چالش‌های متعدد در مسیر توسعه خدمات آنلاین برای عموم مردم وجود خواهد داشت. باید برای تکمیل سرویس‌های دولت الکترونیک به حریم خصوصی کاربران احترام گذاشته شود و نباید امنیت کاربران را قربانی سرعت توسعه کنیم. بسیاری از فرایندهایی که هنوز به صورت کامل آنلاین نشده‌اند و در مواردی مشاهده می‌کنیم که همچنان مردم برای دریافت خدمت مورد نظر خود به دستگاه‌ها و ادارات مختلف مراجعه حضوری می‌کنند به تدریج تغییر کرده و چنین تحولی در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد.

هاشمی تأکید کرد: در بحث آموزش مجازی زیرساخت‌های دولت الکترونیک توانست کمک زیادی به عدم توقف فرایندهای تحصیلی در دانشگاه‌ها و سایر مقاطع کند و از همان نخستین روزهای شیوع بیماری کرونا به سرعت کلاس‌های درس به صورت مجازی برگزار شد.

منبع: آنا

بیشتر از دولت الکترونیک در اقتصادالکترونیکی:
از حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی تا تکمیل شبکه ملی اطلاعات
توسعه دولت الکترونیک تنها در حذف حضوری مخاطب نیست
تلاش فناوری برای تسهیل ارائه خدمات به شهروندان؛ تمام آنچه درباره دولت الکترونیک باید بدانیم
سامانه ثنا چیست؟ آموزش استفاده از سامانه ثبت‌نام الکترونیک قوه قضاییه
تاثیر ویروس کرونا بر توسعه خدمات الکترونیکی نظام اداری؛دولت الکترونیک نیازمند زیرساخت‌های قویتر
۱۰۰ درصد خدمات پرکاربرد دولتی باید الکترونیکی شود
۱۵ مدیر برتر حوزه دولت‌الکترونیکی دولت دوازدهم معرفی شدند
در وزارت ارتباطات دولت سیزدهم معاونت دیجیتال برای پیگیری اقتصاد صنعت ICT و مخابرات تشکیل شود
لازمه تحقق جهش تولید، فاصله گرفتن از فضای سنتی در اقتصاد و تکیه بر فناوری های نوین و دیجیتال اقتصادی