مدل‌های اقتصاد توکنی بر پایه‌ی کدهای برنامه‌نویسی نوشته شده‌اند و توسط یک سیستم غیرمتمرکز اداره می‌شوند. در این گزارش به چهار نوع مدل متداول این مدل‌ها خواهیم پرداخت.
اقتصاد توکنی، چارچوبی برای مطالعه نحوه توزیع و ساختار انگیزشی اقتصادی توکن‌ها ارائه می‌کند. در گزارش «آشنایی با اقتصاد توکنی و نحوه ارزش‌گذاری توکن‌ها» به این سوال پرداختیم که ارزش یک توکن چگونه با توجه به ساختار انگیزشی آن تعیین می‌شود. در ادامه به انواع متداول مدل‌های توزیعی توکن‌ها پرداخته می‌شود و در انتها با بازتعریف اقتصاد توکنی به نقش آن در دگرگونی نهادهای اقتصادی اشاره خواهد شد.
مدل‌های اقتصاد توکنی
مدل‌های اقتصادی توکن‌ها نسبت به مدل‌های اقتصادی متکی بر قدرت دولت‌ها، برتری چشمگیری دارند. مدل‌های اقتصادی توکن‌ها بر پایه‌ی کدهای برنامه‌نویسی مرتبط با قوانین ریاضی نوشته شده‌اند و اداره‌ی آن‌ها در دست یک سیستم غیرمتمرکز است که به‌صورت مشارکتی تصمیم می‌گیرد.
با این وجود، هیچ یک از مدل‌های اقتصاد توکنی کامل نیستند؛ به خصوص مدل‌های جدیدی که هیچ‌وقت مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند. در ادامه به چهار نوع از مدل‌های اقتصاد توکنی پرداخته خواهد شد.
مدل‌های ضدتورمی (Deflationary Models)
بیت‌کوین، نمونه استاندارد مدل‌های ضدتورمی (انقباضی) است. در این مدل، تعداد مشخصی و با حدی ثابت از توکن‌ها تولید می‌شود. این امر تشکیل‌دهنده‌ی نوعی از ارز ضدتورمی است که حتی با افزایش تقاضای آن، عرضه آن افزایش نمی‌یابد.
در بازار این نوع توکن‌ها، تقاضایی طبیعی به‌دلیل عرضه محدود آن شکل می‌گیرد و توکن‌های ضدتورمی نگرانی ناشی از تورم را که گریبان‌گیر ارزهای فیات هستند، از میان میبرد. اما بسیاری معتقدند که ساختار انگیزشی مدل ضدتورمی، در نهایت، منجر به سقوط آن می‌شود.
از آنجایی‌که محدودیتی برای تعداد توکن‌های تولید‌شده وجود دارد، کاربران تشویق می‌شوند تا توکن‌ها را احتکار کرده و از مصرف آن‌ها سر باز زنند. بدون مصرف کافی توکن‌های ضدتورمی، بیشتر توکن‌ها از گردش خارج می‌شوند و خود توکن ارزش کمتری پیدا می‌کند.
مدل‌های تورمی (Inflationary Models)
یک توکن تورمی به طور مداوم در طول زمان، بدون هیچ محدودیتی برای تعداد توکن‌های ایجاد‌شده، چاپ می‌شود. مدل‌های تورمی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. برخی از توکن‌ها به‌صورت سالانه تولید می‌شوند و برخی دیگر بر اساس یک برنامه زمان‌بندی‌شده به‌طور دائمی؛ این مدل بیشترین شباهت را به ارزهای فیات دارد، با این حال، به علت اینکه کد و سیستم غیرمتمرکز مدل یک توکن را تعیین می‌کنند و نه یک واحد متمرکز، این توکن‌ها کارآمدتر و شفاف‌تر هستند. اتر معروف‌ترین مثال از این دسته توکن‌هاست.
مدل‌های دو توکنی (Dual-token model)
در مدل Dual-token model، دو توکن مجزا بر روی یک بلاکچین استفاده می‌شوند تا ساختار اقتصادی بهینه‌تری را به وجود آورند. بسیاری از پروژه‌ها در این مدل، یک توکن را به‌عنوان ذخیره‌کننده ارزش انتخاب می‌کنند که خالق یک توکن ثانویه و کاربردی برای تقویت اقدامات در شبکه بلاکچین است. داشتن دو توکن به سرمایه‌گذاران انگیزه می‌دهد تا توکن ذخیره ارزش را نگه دارند؛ زیرا برای آن‌ها بازدهی در قالب توکن کاربردی (ثانویه) ایجاد می‌کند.
توکن‌های با پشتوانه دارایی‌های فیزیکی
برخی از ارزهای دیجیتال تصمیم به انتخاب دارایی‌های فیزیکی به‌عنوان پشتوانه توکن‌های خود کرده‌اند. در این مدل، ارزش توکن با توجه به دارایی پشتوانه آن تعیین می‌شود. شناخته‌شده‌ترین توکن با پشتوانه دارایی، تتر است؛ که ظاهراً توسط دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. امروزه، بسیاری از دارایی‌ها مانند اوراق بهادار، زمین، ساختمان و حتی پروژه‌های زیر‌ساختی در حال توکنایز‌شدن هستند. به‌عنوان مثال، در ایران پروژه پرورش یک گل گلخانه‌ای به‌شکل توکن درآمده و با استقبال چشمگیری مواجه شده است.
در نگاهی کلی، نحوه ارزش‌گذاری توکن‌ها، با توجه به ساختار انگیزشی آن‌ها، و نوع مدل توزیعی توکن‌ها مورد مطالعه اقتصاد توکنی قرار دارد. به‌نظر می‌رسد، با پیدایش فناوری بلاکچین، زیر‌ساخت‌های حقوقی و تکنولوژی در کنار هم قرار گرفته‌اند تا بسیاری از نهادهای اقتصاد مدرن را دچار دگرگونی کنند. گفتنی است، در آینده نزدیک، چارچوب علمی منظم و منضبط برای مطالعه این روند جهت نظارت بهتر بر روی اقتصاد دیجیتال مورد نیاز کشورها خواهد بود.
منبع: تجارت‌نیوز
