رمز ارز می‌تواند جایگزین دلار شود؟ / جایگاه ایران در اقتصاد دیجیتال جهانی کجاست؟ / اطلاعات و دیتا استراتژیک‌ترین کالا در اقتصاد نوین

سینا احدیان؛

کارشناس ارز دیجیتال گفت: ما هنوز فکر می‌کنیم نفت استراتژیک‌ترین کالای دنیاست، در صورتی که اطلاعات و دیتا جایگاهش را گرفته و کسانی که این دیتا سنتر را برای خودشان به وجود آوردند و روی آن سرمایه گذاری کردند قطعا در آینده نقش مهمتر و پر رنگتری حتی در موضع‌های سیاسی اقتصادی در دنیا خواهند داشت.

جهت دانلود و مشاهده عناوین ماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” اینجا کلیک نمایید.

ظهور اقتصاد دیجیتال و تاثیر آن به ویژه با سرعت بخشی شیوع کرونا بر تحولات اقتصاد و تجارت جهانی بر کسی پوشیده نیست. گسترش بازار رمز ارز‌ها و افزایش تبادلات مالی یا سرمایه‌گذاری در ارز‌های مجازی مثل بیت کوین نیز بخشی از تحولات معاصر در اقتصاد بین الملل است. در قسمت اول نشست مزایا و معایب ارز‌های دیجیتال که در ادامه لینک آن قرار داده شده بخشی از نظرات یکی از میهمانان یعنی سهیل نیکزاد؛ عضو هیات موسس انجمن بلاکچین ایران در مورد چگونگی پیدایش رمزارز‌ها و اثرات آن در اقتصاد جهانی و چگونگی نحوه خرید و فروش و استخراج در ایران مطرح شد. در ادامه بخشی از صحبت‌های میهمان دیگر برنامه محمدمیرزایی؛ کارشناس و فعال رمز ارزها تقدیم می‌شود.

با توجه به اهمیت تحولات اقتصاد جهانی و گسترش اقتصاد دیجیتال و همینطور استقبال بیشتر از سرمایه گذاری در رمزارزها، آیا در ایران به این موضوع تاثیرگذار در آینده‌ی اقتصاد پرداخته می‌شود؟

واقعیت این است ما باید تغییراتی که در سطوح اقتصادی و اجتماعی دنیا به وجود می‌آید و اتفاق می‌افتد را بررسی کنیم و علل این اتفاقات را استخراج کنیم و نسبت به آن علت‌ها حساس شویم تا اگر می‌تواند به ما لطمه‌ای وارد بکند یا اینکه فرصتی را در اختیار ما قرار بدهد نسبت به آن رفتار خودمان را تنظیم کنیم و در آینده بتوانیم از آن بهره برداری کنیم.

ما امروز داریم در ارتباط با ماهیت ارز دیجیتال و اقتصادی در بستر بلاکچین صحبت می‌کنیم و با ماهیتی با عنوان بیت کوین و مابقی رمز ارز‌هایی که در سطح دنیا مطرح هستند درگیر هستیم. این درگیری گاهی موافق و هم‌سو است و گاهی مخالف، اما باید قبل از آن بررسی کنیم آیا این تغییرات در سطح معرفی یک صنعت جدید به دنیاست یا اینکه اتفاقات اساسی‌تر و بنیادی تری در اقتصاد دنیا در حال رخ دادن است؟ شما زمانی که به چند دهه قبل بر میگردید و اقتصاد بین الملل را بررسی می‌کنید، اتفاقاتی که در انقلاب صنعتی کلاسیک افتاده را در دنیا می‌بینید، متوجه می‌شوید اگر ما یک تغییرات اقتصادی در دنیا داشتیم زمانی این اتفاق افتاده که تغییرات بنیادی در سیستم اجتماعی دنیا اتفاق افتاده، یعنی برای پذیرش سیستم اقتصادی جدید قبل از آن یک سیستم اجتماعی تغییر کرده و همزمانی این دو با هم باعث شده که یک اتفاق خیلی بزرگی در سیستم اقتصادی به وجود آید و جایگاه‌های جدیدی برای کشور‌ها تعریف و تعیین بشود. این موضوع در ادامه سیاست‌های اقتصادی، نظامی و … را تحت تاثیر قرار داده و رشد داده و در نهایت خروجی مثبت برای کشور‌ها فراهم کرده است.

اگر تغییرات حوزه اجتماعی را ظرف دو دهه گذشته بررسی کنیم می‌بینیم تغییرات، بسیار تغییرات بنیادی بوده یعنی با به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی تغییرات بنیادی در ارتباط بین آدم‌ها به وجود آمده است و شکل جدیدی از ارتباط فرامرزی در دنیا نمایان شده که به نظرم این بستری است برای تغییر اصلی که تغییر اقتصاد است. این تغییرات در حوزه اجتماعی باعث شده یک بستر کلی در دنیا به وجود بیاید و کسانی که اوایل سال ۲۰۰۰ یا قبل از آن برنامه ریزی کردند، الان بتوانند بهره برداری مد نظر خودشان را انجام بدهند و این مرکزیت اطلاعات در نهایت می‌تواند سیستم متمرکز قدرتی را به وجود بیاورد. این سیستم پایه‌ای است برای ارایه یک نوع اقتصاد جدید.

باتوجه به مسائلی که عنوان شد آیا تغییر سیستم اقتصادی و ماهیت اقتصاد اتفاق می‌افتد؟

زمانی که بحث سیستم اقتصادی در صد سال گذشته را یعنی از زمانی که دلار به عنوان پشتوانه پول دنیا مطرح شده را بررسی می‌کنید می‌بینید، از ۱۵ آگوست سال ۱۹۷۱ که رئیس جمهور وقت امریکا طلا را از پشتوانه دلار حذف کرد ما به سمتی رفتیم که روز به روز پشتوانه اصلی اقتصاد دنیا به سمت کم ارزش شدن و پرریسک شدن رفت و این چاپ پول بدون پشتوانه و تغییرات این حوزه در چند سال گذشته به قدری شتاب گرفته که هر لحظه جامعه اقتصادی و جامعه اجتماعی دنیا باید منتظر یک تغییر ساختاری در اقتصاد کلان باشند و این تغییر اقتصاد کلان می‌تواند تغییراتی در سیستم ژئواکونومی دنیا به وجود بیاورد. پس این چاپ پول و بحث اقتصاد ما را به این نقطه می‌رساند که آمادگی تغییر اقتصادی را داشته باشیم.
‌

می‌خواهم به یک گزارشی با عنوان “اقتصاد دیجیتال، پول دیجیتال و بانکداری دیجیتال” که مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری با ریاست وقت حسام الدین آشنا ۱۱ شهریور ۹۸ منتشر کرده اشاره بکنم که صراحتا در ارتباط با تغییر در نظام پولی و لزوم ارایه نوع جدیدی از پول تاکید کرده و این هشدار را به سیستم مالی ما داده که شما بایستی با یک سطح هوشیاری تصمیم گیری و عمل کنید که اگر این تغییر اتفاق افتاد ما متضرر نشویم و جایگاه خودمان را بتوانیم حفظ کنیم. صفحه ۸ این گزارش بندی دارد با عنوان تغییر سند بانکداری چند جمله اولش قابل تامل است که نقل قول می‌کنم: “شکل جدید پول باعث ایجاد تغییرات اساسی در حوزه اقتصادی و هم چنین تحول اساسی در صنعت بانکداری خواهد شد. در حال حاضر تنها یک مانع باقی مانده که آینده بانکداری آنلاین را به خطر می‌اندازد و آن عدم وجود یک شکل جهانی و عموما پذیرفته شده از پول دیجیتال است. بدون وجود یک شکل مناسب از پول دیجیتال که به صورت آنلاین خلق و پخش می‌شود نمی‌توانیم اینترنت را کامل کاربردی برای بانکداری الکترونیکی در نظر بگیریم. “

وقتی با شرایط فعلی اقتصاد و پیدایش ماهیتی به نام رمز ارز مقایسه و بررسی می‌کنیم می‌بینیم که این سوالی که در اینجا مطرح شده باید در زمان نگارش یعنی سال ۹۸ جوابش را داشته باشیم. ریشه‌های این گزارش را بررسی می‌کنیم می‌بینیم این گزارش برگرفته از چند گزارش از اندیشکده‌ها و مراکز مطالعات استراتژیک است که اولین گزارش و نظریه سال ۲۰۰۳ مطرح شده و دومین نظریه ۲۰۰۹ مطرح شده و در واقع ما ترجمه آن دو گزارش را مطالعه می‌کنیم. از آن زمان آمادگی خودشان را برای تغییر در اقتصاد و نیاز به تغییر در اقتصاد منتشر کردند و قطعا روی این زمینه کار کردند و زیرساخت‌هایی به وجود آوردند.

سه نوع از تغییر در سیستم مالی مطرح کردند که آن تغییرات از چک‌های الکترونیکی و کارت‌های اعتباری شروع شده و در نهایت به صنعتی به اسم رمز ارز منتهی شده که رمز ارز هم تاکید کردند باید ماهیتی داشته باشد به صورت آنلاین خلق و قابل مبادله باشد. تغییرات حوزه اجتماعی باعث شده زندگی مادی ما به شدت و با سرعت به سمت دیجیتالی شدن و یک زندگی آنلاین منتقل شود. این زندگی در بستر هماهنگ جهانی به صورت آنلاین لازم دارد که یک اقتصادی هم جنس خودش داشته باشد. پس ما تا اینجا می‌توانیم به این نقطه برسیم امروز که خدمت شما هستیم آمادگی این تغییر را باید داشته باشیم و حتی اقدامات خودمان را با سرعت بیشتری پیش ببریم که اگر عقب افتادگی هست جبران شود.

پس با این تفاسیر تحولاتی که نزدیک و مدنظر کارشناسان اقتصادی است بیش از یک دهه در سایر کشور‌های پیشرفته مورد بررسی قرار گرفته است، آیا در کشور ما هم این بررسی‌ها صورت گرفته و ما آماده‌ی این تحولات نوین هستیم؟

متاسفانه ما در حوزه تغییرات اجتماعی که به نظرم بستر اصلی این تغییر است خیلی بد عمل کردیم یعنی زمانی که باید آمادگی خودمان را اعلام می‌کردیم و اقداماتی برای همسو بودن در جهت این تغییرات می‌داشتیم اقدام سنجیده و درستی انجام ندادیم. رسانه‌های اجتماعی در سطح دنیا به وجود آمده بودند ما باید هم راستا و همزمان آن‌ها رسانه‌های اجتماعی داخلی به وجود می‌آوردیم و سهمی از این تغییر در سطح دنیا کسب می‌کردیم، این کار را نکردیم و شاید سال‌ها بعد که خیلی دیر بود شبکه‌های اجتماعی را با هزینه‌های بسیار زیادی به وجود آوردیم و، چون توانایی تامین هزینه برای انتقال مردم از بستر به وجود آمده قبلی را نداشتیم و نتوانستیم این هماهنگی را به وجود بیاورم در نهایت این پلت فرم‌ها که به لحاظ شکلی و فنی شاید کم و کاستی از رسانه‌های اجتماعی دنیا نداشتند، کنار رفتند و حذف شدند. ما در حال حاضر چنین رفتاری را نسبت به تغییر اقتصاد هم پیروی می‌کنیم تغییری که از قبل نتیجه اش را روی بحث اجتماعی دیدیم. این تغییرات، تغییرات بسیار مهمی هستند.

گاهی اوقات در ارتباط با تغییر تکنولوژی در یک ساختار محدود صحبت می‌کنیم و اگر مانعی ایجاد کنیم در نهایت به یک صنعت ضربه خواهیم زد. اما موضوعات کلانی مثل تغییرات اجتماعی و تغییرات اقتصادی در این سطح می‌تواند خسارت‌های بسیار بزرگی برای هر کشوری به وجود بیاورد، یعنی همان طوری که ما جایگاه خودمان را از تغییر اجتماعی از دست دادیم با دیر عمل کردن و گاهی به نظرم کج سلیقگی نسبت به این تغییر و تکرار آن در بحث اقتصاد می‌تواند آینده کشور را تحت الشعاع قرار بدهد. 

در فرمایشات رهبر معظم انقلاب و رهبران تاثیر گذار در دنیا این سیگنال‌ها را احساس می‌کنیم. زمانی که رهبری از شکست ماهیت دلار در دنیا صحبت می‌کند و از به وجود آمدن تغییر در جایگاه اقتصادی سیاسی دنیا چرخش از امریکا به آسیا صحبت می‌کنند، باید بدانیم این تغییر بزرگ یک شبه اتفاق نخواهد افتاد و باید دنبال دلایل مهمی در گذشته باشیم که این تغییرات را منعکس بکند و ما این را احساس کنیم. جناب آقای همتی رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران زمانی که پیام اینستاگرامی خودشان را منتشر کردند بند سومش در ارتباط با تغییر معماری در سیستم پولی دنیا صحبت می‌کنند این‌ها سیگنال هستند، سیگنال‌های جدی. اگر به موقع پرداخته نشود قطعا از نقشه جدید اقتصاد سیاسی دنیا سهم جدی نخواهیم داشت.

خیلی وقت است فکر می‌کنیم هنوز نفت استراتژیک‌ترین موضوع و کالای دنیاست، در صورتی که اطلاعات و دیتا جایگاهش را خیلی وقت است گرفته و کسانی که این دیتا سنتر را برای خودشان به وجود آوردند و روی آن سرمایه گذاری کردند قطعا در آینده نقش مهمتر و پر رنگتری ایفا می‌کنند و این دیتا سنتر می‌تواند حتی موضع‌های سیاسی اقتصادی را در دنیا تحت الشعاع قرار بدهد. به نظرم این موضوع یک موضوع فراجناحی است و حتی یک موضوع در سطح امنیت ملی ایران است و نمی‌شود آن را خیلی تنزیل بدهیم و در سطح یک بحث اقتصادی یا یک استارت آپ بررسی کنیم. من نمیگویم استارتاپ سطحش پایین است، ولی مقایسه کردن این دو در نهایت ما را می‌تواند به مسیر اشتباهی هدایت کند.

احتمال این که ماهیتی با عنوان ارز دیجیتال نه با شکل و شمایل فعلی، اما از این جنس بتواند جایگزین این جریان اقتصادی کلان در سطح دنیا باشد بسیار بالاست پس ما باید علم خودمان را در این زمینه بالا ببریم. در وهله اول، چالش هایش را ببینم خطراتش را متوجه شویم محاسنش را متوجه شویم تا بتوانیم یک ریل گذاری در سطح کلان به وجود بیاوریم.

در راستای ریل گذاری در سطح کلان به صورت خرد تصمیماتی را بگیریم که در کانال صعود و رشد اقتصادی کشور بتوانیم آن را هدایت بکنیم، نه اینکه مانع برای آن به وجود بیاوریم. دما اگر توانستیم با کنترل ماهواره، فیلترینگ تلگرام این تغییرات را محدود بکنیم و مردم را به جهتی که مد نظر ساختار سیاسی اجتماعی خودمان است هدایت بکنیم در این زمینه هم موفق هستیم اگر آن‌ها نتیجه‌ای ندادند ما داریم عمل اشتباه خودمان را تکرار می‌کنیم.

من لازم است هشدار بدهم تغییرات در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی در گذشته به خاطر این که انتقال داده و انتقال اطلاعات به کندی اتفاق می‌افتاده فرصت زیادی را در اختیار تصمیم گیران اصلی قرار می‌داد تا که اگر اشتباهی داشتند آن اشتباه را جبران کنند. ولی حوزه اقتصاد دیجیتال یا حوزه اجتماعی در بستر دیجیتال به قدری سرعت رشد و سرعت انتقالش بالاست که در مدت بسیار کوتاهی این تغییرات اتفاق می‌افتد. پس هر تصمیم اشتباهی، هر چند کوچک می‌تواند فرصت بزرگی را از کشور بگیرد و شاید این قابل جبران نباشد. ما اگر برگردیم به زمان به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی که خیلی از آن فاصله نداریم، می‌بینیم آن‌ها توانستند جایگاه خودشان را تثبیت کنند این تثبیت عملا دست ما را کوتاه می‌کند.

ما در برهه‌ای هستیم که این تغییرات اقتصادی در حال اتفاق افتادن است تا زمانی که این تغییرات تثبیت نشده می‌توانیم جایگاهی برای خودمان به وجود بیاوریم. اگر این جایگاه را به وجود نیاوریم و سهم خودمان را از این تکنولوزژی و تغییرات کلان در اقتصاد نگیریم، از پیچ‌های حساس کنونی بدون این که آگاهی داشته باشیم عبور می‌کنیم و فرصت‌های بزرگی را از دست می‌دهیم. 

زمانی ریاست محترم بانک مرکزی سیگنال‌هایی در ارتباط با ارایه ارز دیجیتال ملی ارایه می‌دهد برای ما خیلی جای خوشحالی است. نه به خاطر اینکه ارز دیجیتال را معرفی می‌کند و به این سمت می‌رود، به خاطر اینکه از نظر ما اهمیت این تغییر را احساس کرده اند. لازمه تصمیم گیری درست این است که دولت و ارگان‌های تصمیم گیر یک دفعه‌ای و شاید بدون هماهنگی و مشورت از متخصصین حوزه‌های مختلف تصمیم گیری نکنند تا بتوانند تصمیم درستی بگیرند و مجبور نشویم برای اصلاح تصمیم اشتباهمان به عقب برگردیم. در شرایط فعلی از نظر من این تغییر نه تنها در حال رخ دادن است بلکه ما در بطن این تغییر هستیم. این تغییر چیزی نیست امسال یا سال ۹۸ یا حتی دهه ۹۰ اتفاق افتاده باشد، زیرساخت‌های این تغییر دهه‌های قبل به وجود آمده و قطعا انتظار داریم که تغییر اقتصادی به وجود بیاید، اما شاید دلار خودش را حفظ بکند، اما در شکلی جدید در ماهیت و غالبی جدید و شاید هم از بین برود و یک کشور‌هایی که پیشگام حوزه ارز دیجیتال هستند مثل چین که خیلی پرقدرت روی حوزه ورود پیدا کرده بتواند جایگاه‌ها را در کل تغییر بدهد. خواهش ما این است که حساسیت را به سطح تصمیم گیر کلان کشور منتقل بکنیم.

اگر سطوح تصمیم گیری کلان کشور این حساسیت را درک کنند قطعا برای اینکه سرعت بدهند و جا ماندگی در این حوزه را جبران کنند تلاش خواهند کرد. اگر این قالب را بپذیریم باید صحبت بکنیم که بیت کوین یا ارز دیجیتالی موجود همان ماهیتی است که انتظارش را داریم یا نه امکان دارد نتوانند نقش درستی ایفا کنند و ماهیت و اسم جدیدی به وجود بیاید.

فعالان و علاقه‌مندان بازار ارز دیجیتال در ایران نگران و سردرگم هستند چرا که مشخص نیست خرید و فروش رمز ارز از منظر حاکمیت و قانون چه حکمی دارد و چه عواقبی دامن گیر آن‌ها خواهد شد، نظر شما چیست؟

ما مانع جدی برای این قضیه نداریم، اما سیگنال‌های نگران کننده‌ای منتقل شده که این سیگنال‌ها باعث شده فعالان این حوزه و سرمایه گذاران این حوزه نگران شوند. خیلی از دوستانی که در شرایط فعلی دارند تلاش می‌کنند برای صحبت کردن و انتقال این نگرانی به دولت برای این است که بتوانند کمک کنند به تصمیم گیری درست و ما خودمان هم هنوز از نیت دولت خیلی نتیجه درست و قطعی نمی‌توانیم بگیریم، چون شهریور ماه خود بدنه دولت گزارشی را منتشر می‌کند و می‌گوید این تغییر است و ما آمادگی داشته باشیم و اقدامات لازم را انجام دهیم، اواخر سال ۹۹ آقای همتی پست اینستاگرامی منتشر و اعلام می‌کند تغییر در معماری دنیا اتفاق افتاده و ما باید آماده باشیم، به فاصله چند هفته پیامی منتشر می‌شود و مخالفت می‌کند با رمز ارزها. این سردرگمی برای ما هم هست، ولی در حال حاضر دوستانی که سرمایه گذاری کردند در این حوزه فعلا جای نگرانی ندارد، چون به هر حال قانونی فعلا ما در این باره نداریم و بخش نامه‌ای که منتشر شده هنوز اقدام جدی و عملی روی آن نشده. امیدواریم روی آن تصمیم عجولانه یک اقدام عجولانه نداشته باشیم و بتوانیم که روی این اقدام حداقل تعامل داشته باشیم.

منبع:  خبرگزاری دانشجو-

بیشتر از اقتصاد دیجیتال در اقتصادالکترونیکی:
شرایط ابهام و نیاز به نوآوری با سرعت بالا
بررسی کارنامه ۸ ساله دولت در رشد حوزه فاوا
تبادلات حوزه اقتصاد دیجیتال توسعه یافت تا راهی برای رونق کسب‌وکارهای آنلاین باشد
جاده ابریشم ایران در فضای دیجیتال ایجاد می‌شود
۹ موضوع برتر اخلاقی در هوش مصنوعی
حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال
۹ کتاب جدید در زمینه تجارت الکترونیک
مزایای استفاده از مبادلات رمزارزها در شرایط تحریم
توسعه هوش‌مصنوعی بر سر پرتگاه بی‌قانونی