ارزش استارتاپ ها در ایران و جهان

امیرحسین جعفری

استارتاپ ها در ایران سهم و ارزش اقتصادی بالایی ندارند اما در جهان شرایط کاملا متفاوت است. استارتاپ‌ها و مجموعه‌های نوآور در ایران و دنیا چقدر ارزش دارند؟

 استارتاپ ها در ایران حجم اقتصادی بالایی را به خود اختصاص نداده‌اند و چالش‌های این مسیر، باعث پیوند اندک استارتاپ ها با اقتصاد ایران شده است. آمار‌ها در این زمینه در حدود ۵ درصد را نشان می‌دهند که ثابت می‌کند این بازار چندان مسیر همواری برای رشد نداشته است. واگذاری ۷۰ درصد از سهام تپسی با قیمت ۲.۳ همت نیز نشان داد که یکی از بزرگترین استارتاپ ها در ایرانی، آنچنان که باید و شاید به ارزش بالایی دست نیافته است. برخی نیز مدعی‌ هستند که این پول، برابر خرید چند خانه بزرگ در شمال تهران است. اما این روند در خارج از ایران تفاوت‌های قابل توجهی دارد. به خصوص در کشور‌های منطقه که سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری در استارتاپ‌های امارات و ترکیه نمونه آن است.

فرایند ارزشگذاری استارتاپ ها چگونه است؟

دسته‌بندی مالی و ارزشی استارتاپ ها اسامی و ترتیب خاصی دارد. استارتاپ‌هایی که بتوانند از مرز ۱ میلیارد دلار عبور کنند، «یونیکورن» نامیده می‌شوند. زمانیکه در سال ۲۰۱۳، آیلین لی، این عبارت را برای دسته‌بندی استارتاپ‌ها کار برد، تعداد آن‌ها ۳۹ عدد در کل جهان بود؛ اما حالا پس از گذشت ۱۰ سال، این تعداد به روایتی ۸۰۰ و به روایت دیگری نزدیک ۱۳۰۰ مورد است.

پس از یونیکورن‌ها، فصل بعدی نیز وجود دارد که به استارتاپ‌های عبور کرده از مرز ۱۰ میلیارد دلار مانند UBER، AIRBNBو WEWORK گفته می‌شود. نامی که برای این سبک از استارتاپ ها در نظر گرفته شده «دکاکورن» است.

دو گام بعدی دسته‌بندی استارتاپ ها نیز به «هکتوکورن» و «اژد‌ها» اختصاص دارد که استارتاپ‌هایی با حجم مالی بالای ۱۰۰ میلیارد دلار یا استارتاپ‌هایی با جذب سرمایه ۱ میلیارد دلار در یک دوره سرمایه‌گذاری هستند. گوگل و اپل در این دسته‌بندی قرار دارند.

سرلیست با ارزش ترین استارتاپ های جهان کدام است؟

اما و اگر‌های بسیاری درباره ارزشگذاری استارتاپ ها در جهان وجود دارد. برخی نیز با عدم شفافیت، در تعیین رتبه‌بندی‌ها اخلال ایجاد کرده‌اند اما آنچه از دل جستجو‌های مالی میان آمار منتشر شده اینترنتی این مجموعه‌ها می‌توان یافت، گویای ده موردی است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:

ByteDance

این استارتاپ طیف وسیعی از پلتفرم‌های محتوا را ارائه می‌دهد. خدمات اصلی این شرکت شامل ارائه بستر‌هایی برای اطلاع‌رسانی، آموزش، سرگرمی و الهام بخشیدن به مردم در سراسر زبان‌ها، فرهنگ‌ها و مناطق جغرافیایی است. ByteDance در درجه اول به بخش‌های سرگرمی و بازرگانی خدمت می‌کند. این شرکت در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد و مقر آن در پکن، چین است. حجم مالی درنظر گرفته شده برای این مجموعه ۲۲۵ میلیارد دلار است.

SpaceX

«اسپیس ایکس» بر طراحی، ساخت و پرتاب موشک‌ها و فضاپیما‌ها تمرکز دارد و در صنعت هوافضا فعالیت می‌کند. خدمات اصلی این شرکت شامل تولید و بهره‌برداری از موشک و فضاپیما است. اسپیس ایکس، در سال ۲۰۰۲ تأسیس شد و در هاثورن، کالیفرنیا مستقر است. سرمایه در نظر گرفته شده برای اسپیس ایکس، ۱۵۰ میلیارد دلار است.

UBER

تراویس کالانیک و گرت کمپ در سال ۲۰۰۸ ایده تاکسی اینترنتی «اوبر» را مطرح کردند و هم اکنون دارا خسروشاهی از مدیران ایرانی این مجموعه است. شاید اگر بنیانگذار این ایده در یک شب بارانی در پاریس تاکسی پیدا کرده بود؛ هیچگاه به فکر ایجاد یک تاکسی اینترنتی نمی‌افتاد. هم اکنون اوبر جز دکاکورن‌های استارتاپی است و ۸۰ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

OpenAI

OpenAI یک سازمان تحقیقاتی هوش مصنوعی مستقر در ایالات متحده است که در دسامبر ۲۰۱۵ تأسیس شد. این شرکت در مورد هوش مصنوعی با هدف توسعه «ایمن و سودمند» این فناوری تحقیق می‌کند. آنها هوش مصنوعی را به عنوان «سیستم‌های بسیار خودمختاری که در کار‌های با ارزش اقتصادی از انسان بهتر عمل می‌کنند» در نظر می‌گیرند. این مجموعه دارای ارزش ۹۰ میلیارد دلار است.

SHEIN

«شین» به عنوان یک پلت فرم تجارت الکترونیک برای محصولات مد، زیبایی و سبک زندگی عمل می‌کند. محصولات این شرکت شامل پوشاک زنانه، پوشاک مردانه، لباس کودکان، اکسسوری، کفش، کیف و سایر اقلام مد است. شین، در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد و مقر آن در سنگاپور قرار دارد. سرمایه در نظر گرفته شده برای شین، ۶۶ میلیارد دلار است.

Stripe

«استریپ»، یک پلت فرم زیرساخت مالی ایجاد می‌کند. این شرکت مجموعه‌ای از خدمات از جمله پردازش پرداخت آنلاین، اتوماسیون درآمد و مالی و بانکداری به عنوان یک سرویس را ارائه می‌دهد. خدمات آن به کسب‌وکار‌ها کمک می‌کند پرداخت‌های آنلاین یا حضوری را بپذیرند، درآمد و عملیات مالی خود را خودکار کنند و خدمات مالی را در پلتفرم‌ها یا محصولات خود تعبیه کنند. این بخش در درجه اول به تجارت الکترونیک، نرم‌افزار به عنوان سرویس SaaS، بازار و بخش‌های اتوماسیون مالی خدمت می‌کند. این مجموعه ۵۰ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

Databricks

این شرکت، بر داده‌ها و خدمات هوش مصنوعی تمرکز دارد. Databricks، پلتفرمی را به عنوان Lakehouse ارائه می‌دهد که داده‌ها، تجزیه و تحلیل‌ها و هوش مصنوعی را یکپارچه می‌کند و خدماتی مانند به اشتراک‌گذاری داده‌ها، مدیریت و مهندسی داده‌ها، انبار داده‌ها، علم داده و یادگیری ماشین، و حاکمیت داده را ارائه می‌دهد. مشتریان این شرکت را در درجه اول طیف گسترده‌ای از صنایع از جمله خدمات مالی، مراقبت‌های بهداشتی، تولیدی و خرده فروشی تشکیل می‌دهند. این شرکت در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد و مقر آن در سانفرانسیسکو، کالیفرنیا قرار دارد. این مجموعه ۴۳ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

Canva

«کانوا»، به عنوان یک پلتفرم ارتباط بصری آنلاین فعال در صنعت فناوری و طراحی عمل می‌کند. این شرکت یک رابط کاربرپسند با طیف گسترده‌ای از قالب‌ها برای ایجاد محتوای بصری مختلف مانند ارائه‌ها، وب سایت‌ها، گرافیک رسانه‌های اجتماعی و ویدیو‌ها ارائه می‌دهد که با کتابخانه بزرگی از فونت‌ها، عکس‌های استوک، تصاویر، فیلم‌های ویدئویی و صدا تکمیل شده است. کلیپ‌های. Canva در درجه اول به افراد و مشاغلی که به دنبال ایجاد محتوای بصری بدون نیاز به دانش نرم‌افزار پیچیده هستند خدمات می‌دهد. این شرکت در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد و در Surry Hills، استرالیا فعالیت می‌کند. این مجموعه نزدیک ۴۰ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

Revolut

Revolut به عنوان یک شرکت فناوری مالی فعالیت می‌کند. این مجموعه خدمات مالی از جمله انتقال پول، صرافی و مدیریت حساب را ارائه می‌دهد. محصولات آن برای بهبود سلامت مالی، ارائه کنترل بیشتر، و ارتباط یکپارچه مردم در سراسر جهان طراحی شده‌اند. این شرکت در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد و مقر آن در لندن، انگلستان است. این مجموعه ۳۳ میلیارد دلار ارزش دارد.

Epic Games

اپیک گیمز به عنوان یک شرکت سرگرمی تعاملی و ارائه‌دهنده فناوری موتور سه بعدی فعالیت می‌کند. این شرکت یک بازی محبوب را اجرا می‌کند و یک موتور بازی شامل فیلم و تلویزیون، معماری، خودرو، تولید و شبیه‌سازی را توسعه می‌دهد. Epic Games در درجه اول به صنعت بازی و همچنین سایر بخش‌هایی که از فناوری موتور سه بعدی استفاده می‌کنند، خدمت می‌کند. این شرکت در سال ۱۹۹۱ تأسیس شد و در کری، کارولینای شمالی فعالیت می‌کند. این مجموعه ۳۰ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

استارتاپ های ایرانی کجای بازی ارزش مالی هستند؟

خبر فروش تپسی تلنگر جدی به ارزشگذاری استارتاپ ها در ایران بود. فروش بخشی از سهام تپسی با رقمی نه چندان بالا، این سؤال را به وجود آورد، که معروف‌ترین استارتاپ های ایران با معمولی‌ترین استارتاپ‌های ترکیه و قطر و امارات چقدر فاصله دارند؟ در ادامه به برخی استارتاپ‌های مطرح ایران اشاره می‌کنیم:

دیجی کالا

دیجی کالا، به عنوان یکی از مطرح‌ترین مجموعه‌های ارائه کالا و بازاری برای قمیت‌گذاری و عرضه و تقاضا، جز معروف‌ترین و با ارزشترین استارتاپ ها در ایران به حساب می‌آید. حجم مالی دقیق دیجی کالا هنوز مشخص نیست. به گفته برخی، با توجه به ارزشگذاری اکونومیست در سال ۲۰۱۴ بر روی دیجی کالا که به عدد ۱۵۰ میلیون دلار رسید؛ این مجموعه هم اکنون باید نزدیک ۵۰۰ میلیون دلار ارزش داشته باشد.

اسنپ

کارکرد و نام اسنپ برای همه آشناست. این مجموعه به عنوان یک تاکسی اینترنتی آغاز به کار کرد اما کار خود را گسترش داد و به تبدیل به یک فروشگاه، رستوران، داروخانه، مرکز مشاوره و تهیه بلیط هم شد. هنوز بر سر ارزش واقعی اسنپ بحث‌های بسیاری وجود دارد و برخی عدد ۲۱ همت را برای اسنپ اعلام کرده‌اند.

کافه بازار

کافه بازار را برخی سومین استارتاپ معروف و با ارزش ایران می‌دانند. استارتاپی که در زمان محدودیت گوگل پلی، طرفدار بیشتری پیدا می‌کند اما محدودیت‌هایی نیز در آن وجود دارد. با این وجود کافه بازار توانسته نزدیک ۵۰۰ میلیارد تومان ارزشگذاری شود.

تپسی

خرید ۷۰ درصد سهام تپسی به ارزش ۲.۳ همت، نشان داد که این مجموعه ارزشگذاری جدید داشته و با وجود اینکه در رده چهارم قرار داشت، اما حالا ارزشی بالاتر از دیگر رقبای خود پیدا کرده است و شاید بعد از اسنپ، سومین استارتاپ با ارزش ایران باشد.

علی بابا

علی بابا تکلیف مشخصی دارد و فقط در یک حوزه ورود کرده؛ آن هم حوزه بلیط و سفر که اعتباری مشخص به این مجموعه بخشیده است. علی بابا طبق برخی نظرها، نزدیک ۲۰۰ میلیارد تومان ارزشگذاری شده است اما مشخص نیست در تغییر و تحولات ماهانه، این ارزش ثابت بماند.

منبع: تجارت‌نیوز

• ارزش استارتاپ ها در ایران و جهان