تفاوت بلاک‌چین و پایگاه داده چیست؟

اگر شما قصد ورود به دنیای ارزهای دیجیتال را دارید، باید بدانید در مسیرتان با بلاک‌چین‌ها سروکار زیادی خواهید داشت. افراد زیادی هستند که فکر می‌کنند بلاک‌چین‌ها همان پایگاه داده‌ها هستند؛ اما باید بدانید که اصلا این چنین نیست.
شاید تشابهاتی میان بلاک‌چین‌ها با پایگاه داده‌ها وجود داشه باشد؛ اما این دو در زمینه‌های زیادی باهم تفاوت‌هایی آشکار دارند. برای آشنایی بیشتر با تفاوت‌های بلاک‌چین و پایگاه داده در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

بلاک‌ چین چیست؟

اگر بخواهیم خیلی مفید و مختصر بلاک‌چین را تعریف کنیم، باید بگوییم فناوری بلاک‌چین یک دفتر توزیع کل می‌باشد که مجموعه‌ای از همتایان متمرکز و غیرمتمرکز را قادر می‌سازد که روی یک شبکه توزیع کل فعالیت نمایند.

باید توجه داشته باشید بلاک‌چین نیازی به یک مرجع متمرکز ندارد که شبکه را رهبری نماید تا امنیت شبکه را تامین کند. از مزایای بلاک‌چین می‌توان به امنیت بالا، شفافیت، کاهش هزینه و تطبیق پذیری اشاره نمود.

پایگاه داده چیست؟

پایگاه داده، شبکه‌ای متمرکز است که معمولا از آن با نام Database یا بانک اطلاعاتی یاد می‌شود. دیتابیس توسط یک راهبر مدیریت می‌شود که این مدیر توانایی مشاهده تمامی اطلاعات را دارد و اجازه ایجاد هر نوع تغییر بر داده‌ها را نیز داراست. متمرکز بودن پایگاه داده، آن‌ را از بلاک‌ چین که سیستمی غیرمتمرکز است متمایز می‌سازد.

از مزیت سیستم متمرکز می‌توان‌ به جلوگیری از کلاهبرداری‌ها اشاره نمود؛ برای همین است که اکثر کارشناسان معتقدند مدیریت داده‌ها در دیتابیس آسانتر صورت می‌گیرد.

از مزایای پایگاه داده می‌توان‌ به پایداری، سرعت ارائه بالا و پشتیبانی‎گیری آسان اشاره نمود.

تفاوت‌های اصلی بلاک‌چین با پایگاه داده

پس از تعریفی مختصر از بلاک‌چین و پایگاه داده، در ادامه به توضیح تفاوت‌های اصلی این دو خواهیم پرداخت:

۱- ساختار

 یک پایگاه داده معمولاً از طریق جداول، رکوردها و روابط بین داده‌ها سازماندهی می‌شود. به طورکلی، پایگاه داده‌ها برای ذخیره سازی و بهره‌برداری از داده‌ها طراحی می‌شوند. به عبارت دیگر، در یک پایگاه داده، داده‌ها به صورت ساختارمند و متناسب با نیازهای خاص برنامه‌ها سازماندهی می‌شوند.

بلاک‌چین به عنوان یک فناوری ذخیره سازی توزیع شده عمل می‌کند که بر اساس مفهوم بلاک‌ها استوار است. هر بلاک دارای اطلاعاتی است که شامل داده‌ها، معرفی بلاک قبلی و اطلاعات امنیتی (مانند امضاها) است. بلاک‌ها به صورت زنجیره‌ای به هم متصل می‌شوند و در شبکه‌ای از کامپیوترها که به صورت توزیع شده هستند، ذخیره می‌شوند.

۲- توزیع‌ پذیری

پایگاه داده‌ها معمولاً در یک سرور یا سیستم متمرکز نگهداری می‌شوند و از طریق اتصالات شبکه با برنامه‌های کاربردی ارتباط برقرار می‌کنند.

 به عبارت دیگر پایگاه‌های داده‌، ممکن است به صورت متمرکز در یک مکان فیزیکی قرار داشته باشند.

بلاک‌چین به صورت توزیع شده عمل می‌کند و اطلاعات در بلاک‌هایی متصل در شبکه‌ای از کامپیوترها قرار گرفته و ذخیره می‌شوند.

 این بدان معناست که بلاک‌چین بر روی چندین سرور یا کامپیوتر قرار دارد و هر بلاک کپی مستقلی از داده‌ها را در این شبکه ذخیره می‌کند.

این ساختار توزیع شده باعث می‌شود که بلاک‌چین مقاومت بیشتری در برابر حملات و تغییرات نامطلوب نسبت‌ به پایگاه داده داشته باشد.

۳- امنیت:

در پایگاه داده‌های متمرکز، امنیت بر اساس سطوح دسترسی و مدیریت کاربران تعیین می‌شود. به عنوان مثال، نقش‌های کاربری و سیاست‌های امنیتی توسط مدیران سیستم تعیین می‌شوند و دسترسی به داده‌ها ممکن است محدود شود.

در بلاک‌چین، امنیت به وسیله الگوریتم‌های رمزنگاری، استفاده از امضاها و توافقی که توسط شبکه کامپیوتری با قوانین و قواعد تعیین می‌شود، تامین می‌شود.

به عنوان مثال، در بلاک‌چین Bitcoin، امنیت توسط الگوریتم کنسانتره و توافق شبکه بر روی وجود بلاک‌های معتبر و صحیح تضمین می‌شود.

۴- تغییرپذیری: 

در پایگاه داده‌ها، دستکاری و تغییر داده‌ها امکان‌پذیر است. مدیران سیستم می‌توانند داده‌ها را بر اساس نیازها و تغییرات سازماندهی کنند.

در بلاک‌چین، یک بار که بلاکی به زنجیره اضافه می‌شود، تغییر دادن اطلاعات آن بلاک عملا غیر ممکن خواهد بود. بلاک‌های جدید بر اساس توافق شبکه و قواعد سخت‌افزاری به زنجیره اضافه شده و هرگونه تلاش برای تغییر یا اصلاح بلاک‌های قبلی ممکن است ناموفق باشد.

 این ویژگی، بلاک‌چین را به عنوان یک سیستم قابل اعتماد معرفی کرده است. ایجاد تغییرات در بلاک‌چین معمولاً نیازمند توافق اکثریت شبکه می‌باشد؛ برای همین است که بلاک‌چین به بهترین نحو امنیت را تضمین می‌کند.

۵- موارد استفاده

بلاک‌چین و پایگاه داده در موارد استفاده خود تفاوت‌هایی دارند. در ادامه، تفاوت‌های اصلی را توضیح می‌دهیم:

بلاک‌چین:

• ارزهای رمزنگاری: بلاک‌چین بیشتر برای ایجاد و مدیریت ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین استفاده می‌شود. این ارزها بر اساس تکنولوژی بلاک‌چین به صورت توزیع شده و امن ایجاد و تبادل می‌شوند.
• سیستم‌های زنجیره تامین: بلاک‌چین در صنعت لجستیک و زنجیره تامین برای ردیابی و ثبت تاریخچه منابع، محصولات و حرکت کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کاربرد به عنوان یک سیستم ثبت اطمینان‌بخش و تایید پیوسته در زنجیره تامین بسیار ارزشمند است.
• رای‌گیری الکترونیکی: بلاک‌چین می‌تواند برای سیستم‌های رای‌گیری الکترونیکی استفاده شود. این راه حل برای افزایش شفافیت، امنیت و اعتماد به سیستم رای‌گیری در انتخابات و سایر رویدادهای رای‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• ثبت املاک و اموال: با استفاده از بلاک‌چین، امکان ثبت و تایید اطلاعات مربوط به املاک و اموال مانند عنوان مالکیت، تاریخچه تغییرات و انتقالات میسر می‌شود. این کاربرد می‌تواند در فرآیندهای قانونی مانند خرید و فروش املاک استفاده شود.
• حقوق مالکیت فکری: بلاک‌چین می‌تواند برای ثبت و حفظ حقوق مالکیت فکری از قبیل ثبت اختراعات، علامت تجاری و حق نشر به کار برده شود.
  با استفاده از بلاک‌چین، امکان ثبت زمان و تایید اطلاعات مربوط به این حقوق مالکیت فکری به صورت شفاف و امن فراهم می‌شود.
  این امر می‌تواند در حفظ حقوق و جلوگیری از سوءاستفاده از ایده‌ها و اختراعات کارآفرینان و خالقان نقش مهمی ایفا کند.

پایگاه داده:

• سیستم‌های مدیریت مشتریان (CRM): پایگاه داده‌ها برای سازماندهی و مدیریت اطلاعات مشتریان در سیستم‌های CRM استفاده می‌شوند. این اطلاعات شامل جزئیات مشتریان، سوابق تماس، تراکنش‌ها و دیگر اطلاعات مربوطه است.
• سیستم‌های مدیریت رابطه با مشتری (ERP): پایگاه داده‌ها در سیستم‌های ERP برای مدیریت فرآیندهای کسب و کار مانند تولید، تأمین، فروش، مالی و منابع انسانی استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها به منظور سازماندهی دقیق و اجرای بهینه فرآیندهای مختلف در سازمان‌ها ایجاد شده‌اند.
• سیستم‌های حسابداری: پایگاه‌های داده‌ در سیستم‌های حسابداری، برای ذخیره و مدیریت اطلاعات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اطلاعات شامل ترازنامه، صورت‌های مالی، تراکنش‌های مالی و سایر اطلاعات مرتبط با حسابداری سازمان است.
• سیستم‌های مدیریت انبار: پایگاه داده‌ها در سیستم‌های مدیریت انبار برای ثبت و مدیریت موجودی، تراکنش‌ها و جریان کالاها در انبارها استفاده می‌شوند. این اطلاعات برای برنامه‌ریزی تولید، سفارش‌دهی و تأمین بهینه مواد اولیه استفاده می‌شوند.
• سایر برنامه‌ها و سیستم‌ها: پایگاه داده‌ها در بسیاری از سیستم‌ها و برنامه‌های دیگر نیز استفاده می‌شوند.
  به عنوان مثال، در حوزه مدیریت آموزش و پرورش، پایگاه داده‌ها برای ثبت اطلاعات دانش‌آموزان، نمرات و برنامه‌های تحصیلی استفاده می‌شوند.
  در حوزه خدمات بهداشتی، پایگاه داده‌ها برای ثبت اطلاعات بیماران و ردیابی خدمات بهداشتی استفاده می‌شوند.
  همچنین، در حوزه تجارت الکترونیک، پایگاه داده‌ها برای مدیریت محصولات، سفارشات، مشتریان و پرداخت‌ها استفاده می‌شوند.

به طورکلی، پایگاه داده‌ها در برنامه‌ها و سیستم‌های مختلف استفاده می‌شوند تا اطلاعات را سازماندهی و مدیریت کرده و عملکرد بهینه را تضمین کنند. در مقابل، بلاک‌چین بیشتر در حوزه‌هایی مانند رمز ارزها، زنجیره تامین، رای‌گیری الکترونیکی و ثبت املاک و اموال استفاده می‌شود.

۶.سرعت و عملکرد

سرعت ایجاد داده‌ها در پایگاه‌ داده نسبت به بلاک‌چین بیشتر است و قادر است تعداد زیادی داده را در مدت زمان کوتاهی مدیریت نماید.

بلاک‌چین در مقایسه با پایگاه‌های از سرعت کمتری برخوردار است. البته از این نکته غافل نشوید که بلاک‌چین نسبت به پایگاه داده فناوری نوظهوری به‌حساب می‌آید و ممکن است در آینده‌ای نزدیک سرعتی نزدیک یا حتی بالاتر از پایگاه داده برای مدیریت داده‌ها پیدا کند.

نتیجه گیری

اصلی‌ترین تفاوت میان بلاک‌چین‌ها و پایگاه‌های داده در غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین‌ها است.
همین ویژگی موجب شده است بلاک‌چین‌ها امنیت بالاتری نسبت به پایگاه‌های داده داشته باشند.

از بلاک‌ چین بیشتر در ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود؛ چرا که بلاک‌ چین موجب شده است امنیت و کارایی ارزهای دیجیتالی بطور چشم‌‌گیری افزایش یابد.

منبع: پلازا